اعدام واختینی ده‌ییشمک اولماز Edam vaxtını dəyişmək olmaz – Kamal Abdulla
عذاب چکیب همین او مودهیش [عظمتلی/دهشتلی] آنی خاطرلاماق، او آنی، دقیقه‌لری، ساعات‌لاری بوتون نانه-جؤوهری ایله یئنی‌دن یاشاماق اؤزونون اؤزون‌دن انتقام آلماسی‌نین یئگانه یولو ایدی. آرتیق بئش آیدان چوخ ایدی کی، تک‌آداملیغا کئچیریلمیشدی. بو جور ساعات‌لاری، دقیقه‌لری حسابلاماغا او اؤزو اؤزونو مجبور ائله‌میشدی. یا خاطره‌لرین آغوشونا گیرمک، یا دا زامانین. دوشونوردو کی، باشقا جور او، دلی اولا بیلر. گؤزونون قاباغینا جین-شیاطین گلیردی. جین-شیاطین‌لرین ألینده یئکه-یئکه بیچاقلار وار ایدی. و او بیچاقلار کیملرینسه، گوناهسیز قوربانلارین کۆره‌یینه ساپلانیردی. قوربان‌لار جاوان، یاشلی کیشی‌لر، قادین‌لار، کؤرپه‌لر، حتی سودأمَرلر اولوردو.
اینانیلاسی اولمایا بیلر، آما او، اعدام گۆنونۆن تئز گلمه‌سینی آرزولاییردی. دوغرودور، اؤز-اؤزونه بونو اعتراف ائده بیلمیردی: قورخوردو کی، بورادا کئچیردیگی بیر-بیرینین عینی اولان ائکیز گونلرین بیرینده حاکم‌لری‌نین دئدیگینه او دا اینانسین. شوکوفه‌نی اؤلدوردوگونو بوینونا آلسین. اؤزو اؤز حاکمینه چئوریلسین.
نئجه دولدورا‌جاقدی بو تکلیک ایچین‌دکی ائکیز گون‌لرینی؟! کیتاب اوخویا بیلمیردی، چونکی فیکرینی بو مودهیش حادثه‌دن باشقا هئچ نه‌یه یؤنله‌ندیرمه‌یه هئیی گلمیردی. یازی یازا بیلمیردی، نه یازا‌جاقدی کی؟! باشقا نه قالیردی؟! بیرجه دقیقه‌لری ایزلمک، کیچیک و بؤیوک عقرب‌لرین حرکتینه گؤز قویماق… فیکری تئز-تئز اونو سونبوللو گؤلون اطرافینا آپاریردی. یئنه همن قاییق، یئنه هؤنکورتو ایله آغلاییب اونو حالدان چیخاران شوکوفه، یئنه شوکوفه‌نین کوریینه ساپلانمیش بیچاغین ایری دسته‌یی… شؤوقی ایندی ده شوکوفه‌نین هؤنکورتوسونو کامئرادا ائشیتمه‌یه باشلامیشدی، حتی ایندی بوردا دا اونا عصبی‌لشمک‌دن اؤزونو گۆجله ساخلایا بیلیردی.
حبس‌خانا‌داکی قایدا-قانونلا اونا ساعات (نه قول ساعاتی، نه ده اوتاق ساعاتی) ساخلاماق اولمازدی. اول دیل اوزادیب خاهیش ائله‌میشدی، سونرا حتی یالوارمیشدی، بونلار بیر نتیجه وئرمه‌میشدی. داها سونرا نظارتچی بیغ هشیمه روشوت وئرمیشدی. آغزی‌نین آلت جرگه‌دکی قیزیل دیشینی لاخلاتمیش، دیش هئچ جور یئرین‌دن ترپنمک ایستمه‌ین‌دن سونرا دیشی ساپا ایلیشدیریب اولمازین ظلمله بیرتهر چیخاریب دیبین‌دکی لاختا‌لی قانییلا بیر یئرده هشیمه وئرمیشدی. عوضینده شؤوقی یاشایان ائوه گئدیب آتاسی‌نین یادیگاری اولان کؤهنه قول ساعاتینی بیغ هشیم ائو صاحبه‌سین‌دن آلیب گتیرمیشدی.
—من هله هئچ کسه بیر بئله یالوارمامیشدیم. بو نه آخماق آروادمیش سنین ائو صاحبه‌ن. ائو تاپمادین قالماغا بو بویدا شهرده؟.. — بیغ هشیم ساعاتی اونا تحویل وئررکن بالاخانیم آروادا (محله آدی آت بالاخانیم ایدی) ایلان دیلی چیخارماغینی یادینا سالیب رنگی آللاندی. شؤوقی ایسه بو زامان ندنسه کؤورلدی:
—باخما ترس‌لیگینه، اۆریی یومشاقدی. نئچه دفعه قوتاب بیشیریب یانیما گلیب… — یادینا بالاخانیمین أتلی اندامی، شیرین دیلی، سوزگون باخیش‌لاری دوشدو و آجی بیر تبسم شؤوقی‌نین دوداق‌لارینا قوندو. محله‌لرینی، بالاجا حیط‌لرینی خاطرلادی. دوشوندو: «اونون خوشونا گلمه‌میسن. یوخسا سنی ائله-بئله بوراخمازدی…»
تخمینن، بیر هفته اول شؤوقی حیاتیندا چوخ واجیب بیر قرار وئردی. آرتیق بوتون گوجونو، اصلینده، عذابینی و مشقتینی بیر یئره توپلاییب ایناندی کی، داها دوغروسو، اؤزونو ایناندیردی کی، بو آغیر، آغلاسیغماز جنایتی هئچ بیر باشقا آدام یوخ، محض او، شؤوقی تؤردیب. نه حاکم‌لر، نه، پروکورورلار [ساوچی‌لار/دادستان‌لار]، نه ده حبس‌خانا نظارتچی‌لری بوردا اولدوغو دؤرد ایل آلتی آی، اون ایکی گون عرضینده اونو بونا ضرره قدر ده اولسون ایناندیرا بیلمه‌میشدی‌لر. نهایت، او اؤزو اؤزونو ایناندیرمیشدی. دوشونموشدو کی، بئله اولسا، جزانی داها راحت قارشیلایا بیلر. نه قدر ظلم چکدی بو ایللر عرضینده، ایلاهی. دیددی، یئدی ایچینی، تؤکدو معنویاتینی چؤله، علاجی اولسایدی، نئچه دفعه قانینا غلتان ائدردی اؤزونو. اعدام اونو هئچ ماراقلاندیرمیردی. حاکم قرارینی اعلان ائدنده حالینا تفاوت ائتمه‌میشدی. هامی محکمه زالیندا اوتوران‌لارین گؤزو بیر آندا چؤنوب اونون اوزونه دیکیلمیشدی. و اورداکی‌لارین هامیسی اونو بو جور محکم کاراکتئره مالک بیری‌سی کیمی سویوققان‌لی قاتل اولا بیله‌جه‌یینه سون دفعه ترددودسوز اینانمیشدی. آما البته، بئله دئییلدی. اونون چکدیک‌لری ایله چکه‌جه‌یی آراسیندا فرق بؤیوک ایدی و بورا قدر چکدیک‌لری سونونجو چکه‌جه‌یین‌دن قات-قات آغیر ایدی. او چکدیگینی چکیب قورتارمیشدی. اعدام ایندی اونا قورتولوش کیمی گؤرونوردو. یوخ، قورتولوش کیمی یوخ، اصل آزادلیق کیمی گؤرونوردو.
او گؤزلرینی یوموب خاطرلاییردی. قاییق سولارین اوستونه پنبه دؤشه‌یه سریلن کیمی سریلیب هئی‌سیز قالمیشدی. آنجاق یونگولجه ییرغالانماغا هئیی چاتیردی. گونش ساغ طرفده باتیردی و او، باخیش‌لارینی شوکوفه‌نین چینین‌دن هله ده چکه بیلمیردی. قیزین آچیق چیگین‌لری ایکی ساعات گون ایشیغی‌نین آلتیندا قالیب آز قالا قیپقیرمیزی قیزارمیشدی. چینینین ساغ طرفینده قیزارمامیش بالاجا بیر زولاق واردی. او زولاق قاپقارا ایدی، ائله بیل، شوکوفه‌نی نه ایله‌سه آغیر، کوت بیر شئیله اوراسین‌دان وورموشدولار. بو زولاق اول‌لر یوخ ایدی.
— دئمه‌یسسن نوولوب چینینه؟
بو سوا‌لی بلکه ده آرتیق یوزونجو دفعه ایدی وئریردی، جاوابیندا ایسه ایکی دفعه «قاپییا ده‌یدیم»، بیر دفعه ده «واللاه، قاپییا ده‌یمیشم، بیللاه قاپییا ده‌یمیچم» سؤزلرینی ائشیتمیشدی. بوتون سونراکی جاواب‌لار سوکوت‌دان عبارت اولموشدو.
قیزین چیگین‌لری اؤز-اؤزونه قالخیب دوشمه‌یه باشلادی، اما سس-سمیری چیخمیردی. شوکوفه ایچین-ایچین، خیسین-خیسین، سس‌سیز-سمیرسیز آغلاماغا باشلادی. بیلیردی کی، شؤوقی‌نین بو دونیادا قادین آغلاماسین‌دان زهله‌سی گئدن قدر هئچ ندن زهله‌سی گئتمیر. یئنه ده اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی.
— آغلاسان، دؤیولسسن…— سسینه دویونجا زهر قاتدی. شوکوفه هؤنکوردو.
ایکی گون، دؤرد ساعات، ایگیرمی دقیقه…
قاییغی ساحله یؤنه‌لتدیگی یادیندادی. قاییقدان چیخماغی، قیزا طرف باخما‌دان آغاجلارین آراسین‌داکی ماشینینا طرف گئتمه‌سی یادیندادی. دوشوندو کی، شوکوفه‌نی ماشیندا گؤزله‌یه‌جک.
ماشین‌دان باخیب گؤردو کی، قیز قاییقدان دوشنه اوخشامیر. قاییق شوکوفه‌نین آغلاماسی‌نین آهنگینده سو اوستونده گاه ساغا، گاه دا سولا أییلیردی. سولار یاواش-یاواش قارانلیغین رنگینی آلیردی. سونبوللو گؤلون اطرافیندا قارانلیق آنجاق قارا رنگ‌دن عبارت دئییلدی. بو قارانلیق خوفلو قارانلیق ایدی. آغاج‌لاردان گلن مشوم [اؤلومجول] یارپاق خیشیلتی‌لاری بو خوفو داها دا قورخولو ائدیردی. شؤوقی‌نین اوریی شدتله ووردو. شوکوفه‌نی چاغیرماق ایسته‌دی، آما هله کی، حرصی یاتمامیشدی، باجارمادی. گؤزلمه‌یه ده اوریی داریخدی. «جهننمه آغلا، گورا آغلا. — شؤوقی حرص ایچینده دوشونوب اؤزونه برات قازانماغا چالیشدی. — اؤلسن ده آبورتا گئدسسن، قالسان دا گئدسسن.
شؤوقی ماشینین آچارینی بوردو. قاییقدان گلن هؤنکورتو سسی گوجلندی، موتورون سسینه قاریشیب قریبه [غریبه] و اوزونتولو (عینی زاماندا أت‌تؤکن) بیر ناله‌یه چئوریلدی.
… تک‌آداملیقدا چوخ بئله آرخاسی اوستده اوزانمیش وضعیتده گؤزلرینی تاوانا زیلله‌ییب او آخشامی خیالیندان گتیریب کئچیرمیشدی. آغاجلارین باشی اوستوندن آستا-آستا آشاغی ائنن قارانلیغین عیناً دومان کیمی اطرافی بورومه‌سی، یارپاق‌لارین همن مودهیش خیشیلتی‌سی، سونبوللو گؤلون سولاریندا گؤی اوزون‌دکی آیین گلیب ألی-قولو باغلی اسیرلر کیمی حرکت‌سیز قالماسی… بئله گئجه‌لرده نه ایسه دهشتلی حادثه باش وئریر.
سونرا‌لار دفعه‌لرله اؤزونو قینامیشدی کی، گرک نه قدر حرص‌لی اولسایدی دا شوکوفنی تک قویوب گؤلون ساحلین‌دن چیخیب گئتمییدی. یقین کی، بئله ائتسیدی او مودهیش حادثه باش وئرمزدی. شوکوفه ده، قارنینداکی اوچ آیلیق کؤرپه ده ساغ قالاردی. تخمینن، بیر ساعات‌دان سونرا داشی اتیین‌دن تؤکوب اورا، سونبوللو گؤله قاییداندا ایسه گؤردوگو بو اولموشدو.
شوکوفه هله ده قاییغین ایچینده‌یدی، اوزاق‌دان اونون یان‌پؤرتو [أیری] وضعیت آلمیش سیلویئتینی [شبحینی] زورلا دا اولسا سئچمک اولوردو، اما اطراف تام بیر سوکوتا قرق اولموشدو. نه سس واردی، نه سمیر. قاییقدان آغلاماق سسی گلمیردی. او مودهیش سوکوتو شؤوقی هئچ اونودا بیلمیر. بیر نئچه آندان سونرا اونو آنلادی کی، سوکوت اوره‌یینی قیسماغا باشلادی. ایلک دفعه ایدی کی، شوکوفه‌نین هؤنکورتوسو اوچون قریب‌سه‌دیگینی حس ائله‌دی. ائله بو زامان یاخین‌لیقدا بیر جیرجیراما سسینی باشینا آتمادیمی، آتدی. شؤوقی دیکسیندی.
شؤوقی‌نین دامارلاریندان قریبه بیر گیزیلتی کئچدی. او اؤز حرکتینه — قیزی اینجیتدیگینه، اونا یئرلی-یئرسیز حرصلنمه‌سینه، آخشام واختی بو آدام‌سیز یئرده تکجنه بوراخیب گئتمه‌سینه ائله پئشمان اولدو کی… «من بیر ده بونا آغلایاندا تپینمه‌یه‌جم. هئچ گول‌دن آغیر سؤز ده دئمه‌یه‌جه‌یم. منی سئودیگینی بو آدام دفعه‌لرله ثبوت ائدیب. ایشدن چیخ دئدیم، چیخدی، بئله اوتورما، اوتورمادی، من‌سیز بیر آددیم آتما، آتمادی. منیم اوچون هر جور جفایا هازیردیر… بایاق نئجه یانیق‌لی آغلادی… من آخی بونو نیه آغلاتدیم؟! » دوشونوب اوره‌یی سیزلایا-سیزلایا قاییغا یاخین‌لاشدی. قاییق ترپنمز ایدی. آغزینی آچیب ایلک سؤزونو دئمک ایسته‌دی. بئله دئیه‌جکدی:
— ساخلاییرسان ساخلا اوشاغی. بیر شئی فیکیرلشریک. آجین‌دان اؤلمه‌یه‌جه‌ییک کی. قوی هر شئی سن دئین کیمی اولسون…
شوکوفه‌نین بدنی قاییغین ایچینده نامناسیب بیر وضعیتده یان‌پؤرتو اوزانیب قالمیشدی. آچیق بره‌له قالمیش گؤزلریله یانا ائله باخیردی کی، سانکی شؤوقی‌دن نسه سوروشماق ایسته‌ییردی. همیشه بئله ایدی. بیر شئی سوروشماق ایسته‌ینده خام باخیش‌لارینی یانا دیکیب سوروشاردی. آنجاق گؤزلری بو درجه‌ده آچیق اولمازدی. شؤوقی، عمومیتله، اینسان گؤزونون بو بویدا آچیق اولماسینی ایندییه‌نه قدر گؤرمه‌میشدی. قاییغین باشیندا هئیکل [مجسمه] کیمی قورویوب بیر مدت ماتدیم-ماتدیم قیزین حالینا تاماشا ائله‌دی. قیز، البته کی، اؤلموشدو. کوره‌یین‌دن دوز اوره‌یینه قدر یئکه بیر بیچاق ساپلانیب قالمیشدی. شوکوفه‌نی اؤلدورموشدولر. شؤوقی قورویوب قالدی، گؤزلرینی قیزین آچیق گؤزلرین‌دن چکه بیلمه‌دی. هان‌دان-هانا شؤوقی اؤزونده ته‌پر [گوج] تاپیب دونوق وضعیتی‌نین ایچین‌دن بیرتهر چیخدی و تیترک بارماق‌لارینی زورلا اوزادیب اووجونون ایچی ایله قیزین گؤزلرینین اوستونه، ائله بیل، ظریف بیر سیغال چکدی. شوکوفه‌نین گؤز قاپاق‌لاری، ائله بیل، بیر هیمه بند ایمیش، قاپاندی گئتدی.
… حاکم تحلیل نامینه تحلیل ائله‌مه‌یی سئون‌لردن ایدی. پروکورورون [ساوچی‌نین/دادستان‌ین] دئدیگینه شوبهه ایله یاناشدی.
— منیم اینانماغیم گلمیر کی، موتتَهیم [متهم] اؤز ایشینی گؤروب قورتارسین، سونرا دا سویوققان‌لی شکیلده جنایت یئرین‌دن اوزاقلاشیب گئتسین. بو آدام بیر ساعات‌دان سونرا تزه‌دن جنایت یئرینه قاییدیب گلیب. آغلاباتاندی؟ دئییل. منجه، او ایکینجی دفعه قاییدان‌دان سونرا بو جنایتی ایشله‌ییب… — بون‌لاری دئییب حاکم سوال دولو گؤزلرینی، ندنسه، شؤوقی‌نین اوزونه دیکدی. ائله بیل، شؤوقی اونون ملاحظه‌سینی دقیقلشدیرمه‌لیدی. شؤوقی غیری-اختیاری باشینی ترپتدی.
— مؤحترم [محترم] حاکم، من اورا قاییداندا… آخشام آرتیق دوشموشدو. هر طرف قارانلیق ایچینده‌یدی. من اول-اول سئچه بیلمدیم کی، او آرتیق… او… اؤلوب… — شؤوقی‌نین دئدیکلریله باشینی ترپدیب حاکمین دئدیک‌لرینی تصدیق ائتمه‌سی آراسیندا بیر تضاد وار ایدی.
— بس آخی پولیس ایشچی‌لری باشقا جور دئییر… — حاکم بیج-بیج قیمیشدی. — سنین دئدیگین ایسه حقیقته اویغون گلمیر. بونو سنه نئچه دفعه ثبوت ائتمیشیک. بسدی ده… — حاکم هر شئیی دقیق بیلدیگینی ظن ائدیردی.
محاکمه‌نین سون گونو اونا آرتیق هئچ کیم قولاق آسمیردی. پروکورور [دادستان] اوچون ده، حاکم اوچون ده، حتی گؤزلرینی اوندان تأکیدله قاچیران وکیل اوچون ده مسئله گون کیمی آیدین ایدی. بطنینده اوچ آیلیق کؤرپه گزدیرن گوناهسیز بیر قادینی پلان قوروب سونبوللو گؤله قاییق گزینتی‌سینه آپاران و اورادا خلوته سالیب آرخا‌دان کوریینه اولجه‌دن اؤزو ایله گتیردیگی یئکه بیر بیچاقلا اؤلومجول ضربه ائندیریب حیاتینا سون قویان شخص بوتون بو آدام‌لارین فکرینجه محض او، شؤوقی ایدی. موتیو [انگیزه] هامییا بللی ایدی. آبورتا [سقطه] مجبور ائتمک (موتیو پروبلئم دئییلدی، بونو شؤوقی اؤزو بوینونا آلمیشدی)، بونا راضیلیق وئرمه‌ینده ایسه… هامی بئله بیر حقیقته اینانمیشدی: بو زامان شؤوقی‌نین یالنیز بیر چاره‌سی قالیردی کی، بو دا قیزی حؤکمن [حکماً] اؤلدورمک‌دن عبارت ایدی.
— شؤوقی، یاخشی اوغلان، آل بوینونا، بیر ایشدی ایستمه‌دن ائتمیسن، جین باشینا ووروب، اؤزونو-سؤزونو بیلمه‌میسن. واللاه، دوزو بودو کی، بیزی ده یورما، اؤزونو ده… — حاکم یازی ماساسی‌نین اوستونه عمل‌لی-باشلی یایخانیب آز قالا شؤوقی‌یه یالواردی. ائله بیل، اوشاق باشی آلدادیردی. شؤوقی ایسه یئنه ده هئچ نه آنلامیریدی. سونونجو محکمه اجلاسین‌دان بیر قدر اول او، همن حادثه‌نین آیری-آیری دئتال‌لارینی [جزئیات‌ینی]، ائپیزودلارینی [بؤلوم‌لرینی] اونوتماغا باشلامیشدی.
اوزون آیلار داوام ائدن و اؤزو ایله اضطراب‌دان، بیر ده دهشتلی یورغونچولوق‌دان باشقا هئچ نه گتیرمه‌ین بیتیب-توکنمز محاکمه‌لردن سونرا، نهایت، اونا اؤلوم جزاسینی سسلندیردیلر. هامی، حتی نه قدر غریبه اولسا دا، شؤوقی‌نین اؤزو بئله آسوده نفس آلدی. نهایت، اوره‌یینی سیزلا‌دان ضعیف سئوینجه بنزر بیر حسین قانینا دولدوغونو دویماغا باشلادی. آز قالیب. لاپ آز قالیب. نهایت، دینجه‌له‌جکدی. حاکم‌لردن یوخ، اؤزون‌دن دینجه‌له‌جکدی. جانی قوتارا‌جاقدی. آزادلیق واردیسا دا، یوخدوسا دا ائله بو ایدی، باشقا بیر شئی دئییلدی. تکی اعدامین واختینی ده‌ییشمه‌یه‌یدی‌لر. تکی اونون بیوئج [وئجسیز] قوهوم‌لاری و دوست‌لاری جوربه‌جور یول‌لارلا اونون بوغازینا کئچمکده اولان کندیری [طنابی] آچماغا چالیشمایایدی‌لار. ایش بوراسیندایدی کی، آچماغینا کندیری آچا بیلمیردی‌لر، اما اعدامین واختینی اوزاتماغینا اوزادا بیلیردی‌لر. هر دفعه یئنی‌دن هانسیسا بالاجا بیر دئتال «یادا» دوشوردو، وکیل‌لر جانفشان‌لیقلا اؤز شخصیت‌لرینی گؤزه سوخوردولار و هر شئی یئنی‌دن باشلاییردی. او، بوتون ایشکنجه یولونو — حادثه‌نین اولین‌دن آخیرینادک تزه‌دن کئچیردی. بو ایسه دؤزولمز ایدی.
بیرجه اعدامین واختینی ده‌ییشمه‌یه‌یدی‌لر. او ایندی-ایندی آنلاماغا باشلاییردی. آزادلیغا گئدن یول کندیردن کئچیرمیش… اصل و تام آزادلیق اؤلومله باشلاییر.
شوکوفه و اونلارین دوغولمایان کؤرپه‌لری بو یولو کئچدی‌لر.
— اؤلسن ده، قالسان دا آبورتا [جنین سقطینه] گئدسسن. — شؤوقی جودلاشمیش [خشن‌لشمیش]، نیفرت دولو سسینی اؤزو ده آز قالا تانیمیردی. — هله بونون زاریماسینا باخ بیر. قالخ. قالخ، گئدک. گئج اولدو. ایشیم-گوجوم وار منیم. ائشیتمیرسن؟ — شؤوقی سون دفعه شوکوفه‌یه بو سؤزلری دئدی و ایکراهلا [اکراه/نفرت] قیزین هله ده آتدانان چیگین‌لرینه باخدی. شوکوفه ایندی ده ایچین-ایچین آغلاییردی، آنجاق چیگین‌لری آتیلیب دوشوردو. «من بونون نه‌یینه هاییل-ماییل اولدوم، الله؟! یوخ، بو آدام منی جادویا سالیب…بیرجه الله بونو اؤلدوریدی، جانیم قورتارایدی…»
داها آرخاسینا دا باخمادی. تؤوشویه-تؤوشویه تله‌سیک گئدیب آغاجین آلتیندا ساخلادیغی ماشینینا میندی. موتورو ایشه سالدی. شوکوفه موتورون سسینی ائشیدیب، نهایت، گلمه‌لیدی. آما او، نئجه کی، ترپنمز بیر حالدا قاییقدا اوتورموشدو، ائله‌جه ده اوتوروب قالماغیندایدی.
«جهننمه کی، گل…» — شؤوقی پنجره‌دن باییرا توپوردو. سونرا قازا باسا‌راق سۆکانێ [فرمانی] وار گوجویله ساغا فیرلاتدی و آغاجین آلتیندان ماشینی سوروب چیخاردی، خام داشلیقلا یولا ساری سوردو. یولا چیخماغا ایکی مئتر قالمیش تانیش میلیس [نظامی‌یه بنزر کیمی] ایشچی‌لرینی گؤردو. ائله بیل، کوللوقدا گیزلنمیشدی‌لر، اونو گؤروب چیخدی‌لار. گودوردولر، نه‌دی؟! بو ایکی نؤوبتچی تانیش ایدی‌لر. همیشه شوکوفه ایله بورا‌لارا گلنده اونو باشقا‌لاری‌نین گیره بیلمه‌دیگی یئره‌جن — بو هَندَورده‌کی [محیط‌ده‌کی] یئگانه قاراغاجین آلتیناجان ماشینی سوروب ساخلاماسینا اجازه وئریردیلر. باشقا‌لاری‌نین بئله امتیازی یوخ ایدی.
— شؤوقی معلم، چوخداندی کی، یوخ ایدین، کوماندیرووکادایدین؟ — قیرمیزی‌صفت شیشمان پولیس ایریشه-ایریشه [ایریشمک/پوزخند ایله] ماشینین شوشه‌سینه طرف أییلیب ایچینی گؤزدن کئچیردی. شؤوقی حس ائله‌دی کی، او بونو گیزلی شکیلده ائله‌دی.
شؤوقی سورغوسوز-سوال‌سیز ساغ سیگیرمه‌ده ساخلادیغی ایکی بئشلیگی ائله شوشه‌دنجه قیرمیزی‌صفت پولیسین اوزانمیش ألینه دورتدو. بئشلیک‌لر قیرمیزی‌صفتین اووجوندا تمساح آغزیندا بالیق کیمی یوخ اولدولار.
—ساغ اول، چوخ ساغ اول، همیشه گل، گؤزله‌یه‌جه‌ییک. — قیرمیزی‌صفتین اوز-گؤزو ده، سسی ده جدی‌لشدی.
محکمه‌ده قیرمیزی‌صفت پولیسین امین‌لیکله دئدیگی سؤزلرله گؤزلرین‌دکی صنعی [مصنوعی] اوزونتو بیر-بیرینه هئچ اویغون گلمیردی.
— او آخشام موتتهیم‌دن [متهم‌دن]، بیر ده زرچکن‌دن باشقا او هَندَورده کیمسه فیرلانمادی. بیز هئچ کیمی گؤرمه‌دیک. ماشینی سرعتله سوروب گئتدی. من هله تعجب ائتدیم کی، بو آدام جوت گلمیشدی، بس نه‌یه تک گئتدی… سونرا آرا‌دان بیر مدت کئچن‌دن سونرا بیز ایکیمیز، سئرژانت حسنوولا من قاییغا یاخینلاشدیق…
— موتتهیم گئدن‌دن نه قدر سونرا سیز قاییغا یاخینلاشدینیز؟ — وکیل بو سوا‌لی وئررکن هله ده اومید ائدیردی کی، بلکه بو واخت عرضینده کیمسه باشقا آدام (یاخود آدام‌لار) قاییغا یاخینلاشا بیلَردی.
— ائله بؤیوک واخت کئچمه‌دی. تخمینن اون دقیقه… — قیرمیزی‌صفت پولیس دوشونورموش کیمی گؤزلرینی قیییب، گویا کی، خاطرلاماغا چالیشدی.
— بس بو واخت عرضینده سیز هئچ بیر سس-سمیر، قیشقیریق ائشیتمه‌دینیز؟
قیرمیزی‌صفت گوناهکارمیش کیمی باشینی یئره دیکیب میزیلداندی. سسی زورلا ائشیدیلدی:
— یوخ… ائشیتمه‌دیک. — قیرمیزی‌صفتین جاوابی بیر قدر اینام‌سیز سسلَندی. وکیله جسارت گلدی:
— هئچ کس، یاخیندا، اوزاقدا بیر آدام گؤزونوزه ده‌یمه‌دی؟
قیرمیزی‌صفت یئنه ده همن ضعیف سسله، اما داخلی بیر قطعیت‌له دیلله‌ندی:
— یوخ، ده‌یمه‌دی. — قیرمیزی‌صفت پولیس سون جاوابینی وئررکن ندنسه وکیله یوخ، گوناهکار-گوناهکار متهم کورسوسونده اوتورموش شؤوقی‌یه باخدی. یعنی کی، باغیشلا منی، من نه ائده بیله‌رم؟!
شؤوقی ایسه بو زامان کؤکسونو راحات-راحات اؤتوردو. هر شئی بو آدام دئین کیمی‌دیسه، دئمه‌لی، گؤی‌لرده عدالت وار و ائله بونا گؤره ده او، شؤوقی بو ساعات بوردا، متهم‌لر کورسوسونده اوتوروب و انشاالله، حاقلی جزا‌دان گؤی‌لر گلیب یئره بیرلشسه ده یاخا قورتارا بیلمه‌یه‌جک.
محکمه اجلاس‌لاری‌نین سونونا یاخین زالدا [سالوندا] عادتن چوخ آدام اولموردو. حاکم‌دن، پروکوروردان، وکیل‌دن و کاتبه‌دن باشقا بیر کناردا دیوارا سؤیکه‌دیلمیش [دایاندیریلمیش] ایسکامیادا [نیمکت‌ده/اوتوراجاقدا] اوچ نفر پولیس اوتوروردو. محکمه اوتاغیندا شوکوفه‌نین آناسی و یاخین قونشولاری آغجا وار ایدی. بیر ده شؤوقی‌نین دوست‌لاری عادیل ایله سامید هر محکمه اجلاسینا سلیقه‌یله گلیردی‌لر. آخرینجی جرگه‌ده هامیدان آرا‌لی تانیمادیغی بیر کیشینی ایسه شؤوقی اجلاس‌لاردا گؤرمه‌یه آرتیق عادت ائله‌میشدی. بو آدام ساکت‌جه گلر، کیریمیشجه اوتورار، هئچ کیمین اوزونه باخماز، گلدیگی کیمی گؤزگؤرونمه‌دن چیخیب گئدردی. دونقار بورنو، داز باشی وار ایدی. او کیم ایدی، نه اوچون بوردا ایدی، بونو دئمک چتین ایدی. شؤوقی هردن حاکمین، یا دا پروکورورون مکرلی سوال‌لارینا جاواب وئرمه‌یه چتینلیک چه‌که‌نده او کیشی‌نین عادتن سینه‌سینه أییلمیش داز باشینا باخیردی. اؤزو ده بیلمیردی نه‌یه، آما آنلار اولوردو کی، محض بو آدامین گؤزلرینی توتوب اونون گؤزلرینین دوز ایچینه باخماق، باخماق ایسته‌ییردی. شؤوقی‌یه آخیر [آخر] زامان‌لار ائله گلیردی کی، بو آدام اونون یاخین گله‌جک‌دکی جللادیدی. جللاد قوربانینی اؤیرنمک، خاصیتینه بلد اولماق، کندیری نئجه و هانسی مقامدا بوغازینا کئچیرمک مومکون‌لوگونو، یا دا تاپانچانی باشینامی، یوخسا اوره‌یینه‌می یؤنلتمه‌یین مقصده اویغونلوغونو معین ائله‌مک اوچون گلیب بوردا اوتورور، دئییلن‌لری بئینینه ییغیر، بیر سؤز، اؤز ایشینی کیفیت‌لی گؤرمه‌یه حاضرلاشیردی. گؤرونور، جللاد اوچون اونون حقیقتن گوناهکار اولوب-اولماماغی‌نین معناسی واردی. بلکه ده جللاد اونون گوناهکار اولماسینا اینانماسایدی، اعدامی اونون اوچون آغریسیز حیاتا کئچیره‌جکدی، کیم بیلیر؟! داز کیشی هله بیر دفعه ده اولسون باشینی چؤندریب اونون اوزونه باخمامیشدی.
اعدام واختینا بیر گون سککیز ساعات، قیرخ دؤرد دقیقه قالیردی.
آخیرینجی اجلاس‌دان سونرا دوستلاریندان هئچ بیر خبر یوخدو. بو اجلاس بیترکن حاکم اونا سون سؤز وئردی. او ظلمله آیاغا قالخیب دئدی کی، اذیتینیزی حالال ائدین. خصوصاً زال‌داکی دوست‌لارینا — عادیله و سامیده مراجعتله دئدی سؤزلرینی. بو سؤزلری دئییب حالال‌لیق ایسترکن بیردن قانینین داماردا دوندوغونو حس ائله‌دی. هانسیسا دیله‌گلمز بیر حس سسه چئوریلیب اونا پیچیلدادی کی، دازباش کیشی دوز اونون اوزونه باخیر. یوخ، ساده‌جه باخمیر، گؤزلریله اونون اوزونو دئشیر. نهایت، شؤوقی سؤزونو بیتیریب حالسیز شکیلده یئرینه اوتوردو. دازباش ایسه یئنی‌دن اوزونو اوندان چئویریب باشینی سینه‌سینه ساللادی.
شوکوفه‌گیلین قونشوسو آغجا آرواد شؤوقی‌نین سون سؤزلرین‌دن سونرا بورنونو برکدن چکیب اورتالیغا چؤکموش سوکوتو پوزدو:
— الله سنین جزانی وئرسین! گوناهسیز بنده‌یه نئجه قییا بیلدین سن؟ آغجا آرواد قیزیشدی:
بو سؤزلردن سونرا شوکوفه‌نین آناسی سس‌سیز-سمیرسیز گؤز یاش‌لارینا بوغولدو. چیگین‌لری عیناً شوکوفه‌نین چیگین‌لری کیمی آتدانیب دوشمه‌یه باشلادی. شؤوقی‌نین دوداق‌لاری آنی اولا‌راق قاچدی. بونو گؤرجک آغجا آرواد قیزیشدی:
— بونا باخ، هله گولور بو. آزدی سنه اؤلوم. سنی شاققلاماق لازیمدی…
اعدام واختینا یئددی ساعت، آلتی یوز اللی بیر دقیقه قالدی.
ایندی بو اؤلوم کامئراسیندا قالدیغی سونونجو گئجه او اؤزونو مجبور ائله‌ییب یاتماق ایسته‌ییر، اما یاتا بیلمیر. گؤز قاپاق‌لاری هئچ جور یومولمور. اونا ائله گلیر کی، صاباح، اعدام‌دان اول، یقین کی، اونون سون خاهیشینی نظره آلا‌جاق‌لار. یادیندادی، بو خاهیشی محافظه‌چی‌لره اوتانا-اوتانا دئینده اونلار بیر-بیرینین سؤزونو کسه-کسه بئله جاواب وئردی‌لر:
— بیزلیکدیسه آرخایین اولا بیله‌رسن. حؤکمن [حکماً].
حتی اونلاردان بیری بیغ هشیم یونگولواری دولوخسوندو دا:
— البته، بیز هر شئیی باشا دوشوروک. حیاتدی. خطیرجم [آرخایین/خاطر جمع] اول.
البته، سون خاهیش چوخ واجب ایدی. بلکه ده اونو گؤزله‌ین ابدیت قدر اؤنملی ایدی. أن آخماق شئی‌لر بو سون مقامدا گلیب اؤزونو اونون یادداشینا دورتوردو. شوکوفه ایله ایلک دفعه هامیدان گیزلنه-گیزلنه کینویا [سینمایا] گئتمه‌یی، شوکوفه‌یه اوستونده سونرا‌دان گؤردوک‌لری بالاجا دئشیگی اولان آل-قیرمیزی کلاغایی آلیب آد گونونه هدیه وئرمه‌سی و قیزین بارماغینی بو دئشییه کئچیریب اوغونوب گئتمه‌سی، سونرا شوکوفه‌نین اونو اوتانا-اوتانا ائولرینه دعوت ائله‌ییب آناسی ایله تانیش ائله‌مه‌سی، قیزین اونا سئوگی دولو شعر یازماسی، گئجه سحره قدر سئویشن‌دن سونرا گونشین ایلک شعاع‌‌لاری ایله بو شعری بیر-بیرینه یاتاقدا اوخوما‌لاری، شوکوفه‌نین اوندان اوتانماقلیغی، حتی گولن زامان چیگین‌لری‌نین نئجه آتیلیب دوشمه‌سی، اوزون‌دکی زنخدانی [باتیغی/گودی‌نی]، گؤزلرینین خام باخیشی… چوخ شئی، چوخ شئی یادیندا ایدی.
اما نه ایللاه ائله‌ییردی یادینا سالسین کی، محافظه‌چی‌لردن دونن آخشام‌اوستو سون دفعه نه‌یی خاهیش ائدیب، یادینا سالا بیلمیردی، بو اونون یادیندان چیخمیشدی. اوره‌یی هؤور ائدیردی.
بیر ساعات ایگیرمی اوچ دقیقه…
کامئرایا آدام‌لار داخل اولور.
و آنجاق بو زامان اونون گؤزلرینه ایشیق گلیر. نهایت، قلبینه راحاتلیق دولور. او خاطرلاییر...
