_{کلنل محمد تقی خان پسیان}

_{یازان: محمدرضا خیری فام}

  _{تبریزلی کلنل محمد تقی خان پسیان1309- دا (1273- جو گونش ایلی) تبریزین سیرخاب محله سینده آنادان اولور. اونون باباسی روستم بی 1343- جو ایلین ساواشیندان سونرا، بو گون ائرمنی تاپداغیندا اولان قاراباغدان تبریزه کؤچور. کیچیک یاشلی محمد تقی 1317-دن 1323- جو ایله دک اؤنجه ائوده، سونرا ایسه تبریزین لوقمانیه اوخولوندا فارس، عرب و باشقا یابانجی دیللرده ائییتیم آلیر.
یئنی یئتمه محمد تقی 1324- جو ایل تهرانا گئدیب 5 ایللیک ائییتیمدن سونرا 1329-دا قوشونا قاتیلیر. او قزوین ده کوردلر و بروجرد ده لرلارلا ساواشیب یارالانیر. محمد تقی خان قزوین ین بؤلمه قوشونونون باشچیسی اولور. بیرینجی دونیا ساواشی چاغلاریندا همدان دا روس قوشونونون قارشیسیندا دایانیب روس اوردوسونو یئنیر.
     محمد تقی خان 25 یاشیندا ایکن ائییتیم اوچون آلمانیایا گئدیب پیلوتلوق ( خلبانلیق) ائییتیمی آلیب، 33 دؤنه اوچور. دئمک او اؤلکه نین بیرینجی پیلوتودور. محمد تقی خان آلمانیادان دؤندوکدن سونرا خوراسان قاراقولونون( کلانتری- ژاندارمری) باشچیسی اولور. او، 1339- جو(1300- جو گونش ایلی) ایلین کودتاسیندان سونرا و سید ضیاالدین طباطبایی ایش اوسته اولدوغو چاغدا خوراسان والیسی قوام السلطنه نی توتوقلاییب تهرانا گؤندریر. سونرالار کلنل پسیان خوراسان والیسی اولور. قوام 1340-جی ایل، سید ضیاءالدین قاچاندان سونرا اؤلکه نین باش باخانی اولور. او، خوراسان والی لییینی نجد السلطنه یه وئریر. کلنل باش قالدیریب نجد السلطنه نی توتوقلاییب اؤزو ایش باشینا کئچیر. همین ایلده دؤولت، بختیارلی صمصام السلطنه نی خوراسان والیسی تعیین ائدیر. او ایسه کلنله بیر سیرا وعده لر وئریر. قوام دا کلنلین آوروپایا گئتمه سینی اونا اؤنه ریر آنجاق کلنل بو آؤنرینی رد ائدیر.
     قوام عوصیانی یاتیرتماق آماجی ایله بجنورد والیسی سردار معزز، ایران - آفغانیستان سینیرلاریندا اولان هزاره ائلینین باشچیسی شجاع المولک، سریری طایفاسینین باشچیلاری شوکت السلطنه و سید حیدر هابئله  بلوچ سالار خاندان کلنلین توتوقلانماسینی ایسته ییر. کلنل شجاع المولکون قوشونونا قالیب گلیر. امیر شوکت باریش یولو ایله سورونو چؤزمه یه چالیشیر. ائله بونا گؤره ده کلنل له گوناباد دا گؤروشمک ایسته ییر. عینی چاغدا سردار معزز قوچان کوردلری ایله قوچانا یوروش ائدیب قاراقولو سیلاحسیزلاشدیریب قوچانی توتورلار. کلنل بو خبری ایشیدیب- ائشیتمز قوچانا دؤنور. قوچان یاخینلیغیندا اولان جعفر آبادین داوودلو تپه لرینده چوخ ساییلی یاغیلار کلنلین 75-دن آز اولان آداملارینا اوستون گلیرلر. بو آغیر دؤیوشده کلنل یارالانیر آنجاق سون قورشونا دک دایانیب 7 قورشون گؤوده سینی دلیک- دئشیک ائتدیکدن سونرا شهید اولور. یاغیلار اونون باشینی کسیب اؤلوسونه چوخلو سایغیسیزلیقلار ائدیرلر. بئله لیکله کلنلین 7 آیلیق قالخینماسی یاتیردیلیر.
     کلنلین کسیلمیش باشی ایله گؤوده سی مشهده گتیریلیب اولو باباسی نادیر شاه ین یانیندا تورپاغا وئریلیر. آنجاق هله ده قوام سویومامیشدی. او، کلنلین اؤلوسونو قویلاقدان چیخاریب قبریستاندا قویلانماسینی بویوروق ائدیر. بؤیوک ایگیدین دوغما یوردوندان اوزاق نیسگیللی اؤلوموندن سونرا اونا چوخلو شعرلر و آغیتلار سؤیله نیلیر. اونون اؤلوموندن 5 ایل سونرایا دک هر ایل یاس تؤرنلری کئچیریلیرمیش آنجاق پهلوی حاکمیتی ایش اوستونه کئچندن سونرا بو تؤرنلری یاساق ائدیر.
    کلنل محمد تقی خان پسیان  تورکجه میزدن ساوایی، عربجه، فارسجا، آلمانجا، فرانسیزجا، اینگیلیزجه و روسجانی دا یاخشیجاسینا باجاریرمیش. او، چالغی، یازیچیلیق و شعر ساحه سینده ده چالیشیرمیش. اونون شعرلریندن بیریسینین چئویریسی ایله بو یازیا سون قویورام.}

کلنل پسیان-ین مزاری, آوشارلی نادر شاه-ین مزار باغیندا

    _{کلنل محمد تقی خان پسیان  تورکجه میزدن ساوایی، عربجه، فارسجا، آلمانجا، فرانسیزجا، اینگیلیزجه و روسجانی دا یاخشیجاسینا باجاریرمیش. او، چالغی، یازیچیلیق و شعر ساحه سینده ده چالیشیرمیش. اونون شعرلریندن بیریسینین چئویریسی ایله بو یازیا سون قویورام.}

_{وطن شرفینی جانلا قورویاق
وطن دن دوشمنی بوسبوتون قوواق
بسدیر بو بطالت، بسدیر سرخوشلوق
قالخین،داها بسدیر، بسدیر لاقئیدلیک
بیزه یاراشماییر اسیر یاشاماق}

_{آلچاق یاشاماقدان اؤلوم یاخشیدیر
بو اؤلوم اینسانا شرف بخش ائدیر
اگر توفنگ یوخدور،قیلینج یوخدورسا
دوشمنی یوموروقلا، آغاجلا قوواق
بیزه یاراشماییر اسیر یاشاماق}

_{وطن تورپاغیندا مرد آددیملایاق
هر بیر مانعه نی سیندیریب آتاق
 یوروش بابالارین تاریخینده دیر
ای ایگید اوغوللار، گلین، ووروشاق
بیزه یاراشماییر اسیر یاشاماق}

تبریزلی شمس نین ائل تباری

بللی اولان آچیق آیدین تاریخ بونو گؤسته ریر کی شمس تبریزی و یا اونون اؤیرنجیسی«مولوی»هر ایکی سی ده آذربایجانلی دیلار و هویت لرینه واقیف اولدوغو حالدا هر واخت تورک اولماغینافخر ائدیب اؤزلرینی آذربایجانین مدنیت و علم مروجی ساییردیلار . هر حالدا بو عالیملر هر زامان قلم الینه آلیب و بیر کیتاب یازاندا بیر پاک اینسان کیمی تانری نین رضاسینا یازیب یارادیردیلار.

بو بیر سیرا مغرض لرین الینده بیر بهانه اولوبدورکی تاریخی حقیقت لری مخدوش ائله سین لر، یوخسا بو عالیم لر عاشیق اینسانلاردیلارکی باطین دیلینی بیلیرلر و هریئرده لازیم اولوب میللی هوییت لرینی بیان ائتسین لر اؤزلرینی قید و بنددن قورتاریب و کیملیک لرینی قاباردیب و ئوزه چیخاردیب لار.

عشق میلتی هامی دین لردن آیریدی

عاشیقلر اؤچون عشق میلتی تانری دیر

هر حالدا شمس و مولوی بونا باخمییاراق دیل سیز لرین دیلینی تاپشیریرلار آمما اؤز میلییت وهوییتلرینی بیان ائتمکدن فارغ اولماییرلار.

کیمسه اؤز اصلیندن اؤزاقلاشدی

روزیگار بیرده تاپار اؤز وصلینی

ایکینجی سی عشق و محبت دیلی بیر آدامین میلییتی ایله هئچ بیر پروبلمی یوخدور بیرحالدا کی کئچمیش عالیم و یازیچیلار احیاناًصراحتله، دیل و یوردلارینی بیان ائتمه ییبلر .بو سبب اولماز وقوندارما نسبت یاراتماقلا دئییشیلمز،آمما بو عالیمین وجودی بوتون اینسانلارا عاییدی کی اوندان فایدالانیرلار.

شمس تبریزی بو جومله عالیم لردندی.مولوی «شمس» ین تبارینین باره سینده یازیر: «شمس تبریز شاه ترکان است»کی ایشاره سی شمس ین تورک اولماغینادیر .آمما تورکلرین هانکی طایفاسینا ؟ مولوی بومسئله نیده آیدینلاییب « شمس شاه قبچاق ترکان بود» «شمس،قبچاق تورک لرین شاه ی دیر».

« آذربایجان ادبیات خادیمی حسن زنگیمارلئ »

qaynq