وطن ساغ اولسون
وطن ساغ اولسون
بیر آن آیاق اوستده دوروب، نئچه آددیم آتماق دؤرد ایلییدی اونا حسرت اولموشدو. آتا- آنا یاردیم ایله هر ایشینه ائدیردی، دؤرد ایل بوندان اؤنجه آیازین بیر آرابا توققوشما سیندا ایكی آیاغیدا سینیب بئلیده آغیر ضربه گؤرموشدو. ایمام رضا(ع) زیارتینه گئدنده، «یا ایمام ریضا منه شفا وئر ، دوزلیم و تورپاقلاریمی دوشمن الیندن قورتارماق اوچون قاراباغ ساواشینا گئدیم» -دئمیشدی. یازیق آناسی ایله آتاسی الیندن گلنی، آیاز اوچون اسیرگمه میشدیرلر، آخی آیاز اونلارین تكجه اوشاقلاریدی، ان اوزمان دوكتورلار، ان باهالی و مجهز خسته خانالار، آیازین قوللوغوندا اولموشدورلار.آتاسی ائولرینده ساتیب، اوغلونون درمانینا خرجله میشدی، آناسی ایسه بوتون قیزیل لارین! دوكتورلار یاواش- یاواش آیازین ساغالماسینا اومودلنیردیرلر. آیاز نامازدان سونرا ساعاتلارجا قورآن اوخویوب تانریسییلا موناجات ائده ردی...
تبریزلی شمس نین ائل تباری
تبریزلی شمس نین ائل تباری
بللی اولان آچیق آیدین تاریخ بونو گؤسته ریر کی شمس تبریزی و یا اونون اؤیرنجیسی«مولوی»هر ایکی سی ده آذربایجانلی دیلار و هویت لرینه واقیف اولدوغو حالدا هر واخت تورک اولماغینافخر ائدیب اؤزلرینی آذربایجانین مدنیت و علم مروجی ساییردیلار . هر حالدا بو عالیملر هر زامان قلم الینه آلیب و بیر کیتاب یازاندا بیر پاک اینسان کیمی تانری نین رضاسینا یازیب یارادیردیلار.
بو بیر سیرا مغرض لرین الینده بیر بهانه اولوبدورکی تاریخی حقیقت لری مخدوش ائله سین لر، یوخسا بو عالیم لر عاشیق اینسانلاردیلارکی باطین دیلینی بیلیرلر و هریئرده لازیم اولوب میللی هوییت لرینی بیان ائتسین لر اؤزلرینی قید و بنددن قورتاریب و کیملیک لرینی قاباردیب و ئوزه چیخاردیب لار.
عشق میلتی هامی دین لردن آیریدی
عاشیقلر اؤچون عشق میلتی تانری دیر
هر حالدا شمس و مولوی بونا باخمییاراق دیل سیز لرین دیلینی تاپشیریرلار آمما اؤز میلییت وهوییتلرینی بیان ائتمکدن فارغ اولماییرلار.
کیمسه اؤز اصلیندن اؤزاقلاشدی
روزیگار بیرده تاپار اؤز وصلینی
ایکینجی سی عشق و محبت دیلی بیر آدامین میلییتی ایله هئچ بیر پروبلمی یوخدور بیرحالدا کی کئچمیش عالیم و یازیچیلار احیاناًصراحتله، دیل و یوردلارینی بیان ائتمه ییبلر .بو سبب اولماز وقوندارما نسبت یاراتماقلا دئییشیلمز،آمما بو عالیمین وجودی بوتون اینسانلارا عاییدی کی اوندان فایدالانیرلار.
شمس تبریزی بو جومله عالیم لردندی.مولوی «شمس» ین تبارینین باره سینده یازیر: «شمس تبریز شاه ترکان است»کی ایشاره سی شمس ین تورک اولماغینادیر .آمما تورکلرین هانکی طایفاسینا ؟ مولوی بومسئله نیده آیدینلاییب « شمس شاه قبچاق ترکان بود» «شمس،قبچاق تورک لرین شاه ی دیر».
« آذربایجان ادبیات خادیمی حسن زنگیمارلئ »
اورك‍ـ ده قالان سئـوگی
اورك‍ـ ده قالان سئـوگی
اورگی دؤیونوردو. قافاسیندان یوزلرجه دوشونجه گلیب، كئچیردی. نه ائده جه یینی بیلمه ییردی. اوشاق لار كیمی آغلاییردی. اوتاغینین قاپیسینی باغلاییب، پنجره قیراغیندا دوروب، كوچه یه باخدی. بیری قاچیردی. بیری هارای چكیردی. اوشاقلار اویناییردیلار. قونشو قادین لار ایسه تره سئچیردیلر، آمما ائلای كدر ایچینده بوغولوردو. اورك سؤزون هئچ كیمسه یه آچیقلایا بیلمه دیگی اوچون داها چوخ عذاب چكیردی. آخشام یولدایدی و بیر آزدان شهری آلتینا آلاجاغییدی. گونش كؤچمك دوروموندایدی. ائلای پنجره قیراغیندان بیلگی سایار یانینا گئتدی. بیلگی سایارین یاندیریب، اینتئرنئته گیردی. بیلیم یوردوندا اولان ان صمیمی یولداشی چت اوتاغیندایدی. سئوینیب اونلا چتلشمه یه باشلادی. اورگینده قالدیغی آغرینی اسمره آنلاتماق اوچون چابا گؤسته ریردی. هارادان و نئجه آنلاتما سینا قالمیشدی.
اسمر ائلای-ین نه دئیه جه گینه ماراقلانمیشدی، آمما ائلای اوتانیردی. ائلای آغلاماق آیكونونو ووروب آردیجا «من عاشیق اولموشام» یازدی! اسمر ایسه دالبادال گولمك آیكونلارین صحیفه یه دوزدو. ائلای راحاتسیز اولوب، « اسمر، گولمه! بورادا قیزین، اوغلانا عاشیق اولماسینین چتینلیك لرینی بیلیرسنمی؟» یازدی. من قونشوموز اوغلو آیدین-ا عاشیق اولموشام، امما دئمك اولارمی؟
یازیق اولموشام. دارما- داغین قالمیشام. اورگیمی پارتلاتمیشام. جانیما آغری سالمیشام. اوغلانلار عاشیق اولاندا، قیزلارا دئیه بیلیرلر، آمما من نئجه دئییم و اورگیمی نه ته هر دینجلدیم؟! مین جوره آد قویارلار!!
كاش عاشیق اولماسایدیم! ... كاش!! ...
یازان: حسین واحدی
وطن ساغ اولسون
وطن ساغ اولسون
بیر آن آیاق اوستده دوروب، نئچه آددیم آتماق دؤرد ایلییدی اونا حسرت اولموشدو. آتا- آنا یاردیم ایله هر ایشینه ائدیردی، دؤرد ایل بوندان اؤنجه آیازین بیر آرابا توققوشما سیندا ایكی آیاغیدا سینیب بئلیده آغیر ضربه گؤرموشدو. ایمام رضا(ع) زیارتینه گئدنده، «یا ایمام ریضا منه شفا وئر ، دوزلیم و تورپاقلاریمی دوشمن الیندن قورتارماق اوچون قاراباغ ساواشینا گئدیم» -دئمیشدی. یازیق آناسی ایله آتاسی الیندن گلنی، آیاز اوچون اسیرگمه میشدیرلر، آخی آیاز اونلارین تكجه اوشاقلاریدی، ان اوزمان دوكتورلار، ان باهالی و مجهز خسته خانالار، آیازین قوللوغوندا اولموشدورلار.آتاسی ائولرینده ساتیب، اوغلونون درمانینا خرجله میشدی، آناسی ایسه بوتون قیزیل لارین! دوكتورلار یاواش- یاواش آیازین ساغالماسینا اومودلنیردیرلر. آیاز نامازدان سونرا ساعاتلارجا قورآن اوخویوب تانریسییلا موناجات ائده ردی...
بالا- بالا آیاقلاری اوستونده یول گئتمه یی باجارا بیلمیشدی، سئوینجیندن نه ائتدیگینی بیلمه ییردی و «یاشام بویو، آتا- آنا سیزه بورجلویام» -دئییردی. آیاز آرزیسینا یئتیشمیشدی و بیر داها ساغلاملیغینی اله گتیرمیشدی، عسگرلییه گئتمه یی دوشونوردو و عمی سی اوغلو آیدین لا بیرلیكده عسگرلیه گئتمه یه قرارلاشمیشدیرلار. آیدین- نین عسگرلیك واختییدی و آیازین- دا خسته اولدوغونا گؤره عسگرلییندن ایكی ایل كئچمیشدی. ایكیسینینده آتا- آناسی اونلاری یولا سالماغا گلمیشدیرلر، اوتوبوس گلمیشدی و وطن اؤولادلاری بیر- بیر آتا- آنالارییلا ساغوللاشیب اوتوبوسا مینیردیرلر، آیازین آتا- آناسی اوندان آیریلا بیلمه ییردیرلر، آخی اونلارین ازدیریب- بئجه ردیكلری ائله بو بیر دانا اوشاغیدی آمما نه ائیلمك، هر اؤولادا وطن اوچون قوللوغ ائتمك بورجدور...
یولدا، آیاز اوتوبوسون پنجره سیندن یوللارین گؤزللیگینه باخیردی و فیكیره گئتمیشدی ،آیدین ایسه، یانینداكی اوغلان ایله دانیشیردی. آخشام اوستویدوو گونش باكی ایله ساغوللاشیردی، اوتوبوس ساخلووا(پادیگانا) یئتیشدی و عسگرلری ایچری آپاردیلار...
... ایكی آی اؤیره تیم چوخ تئزلیكله سونا چاتدی و عسگرلرین چوخو قاراباغا یاخین ساخلوولارا یوللانیلدیلار، آیاز ایله آیدین بیر یئره دوشدولر. گونلر چوخ هیزلی گئدیردی و آنا تورپاغا قوللوغ ائتمك اونلاری یورموردو. آخشاملاری دوشمن یاخین كندلره آتش آچیب اورداكی سیلاحسیز اكینچیلری قورخویا سالیردی. آیاز ایله آیدین ایسه او آتشلی خططین ان یاخینیندایدیلار و هر گون باشقا یولداشلاریله بیر لیكده كئشیك دوروردولار..
گونش داغلارین باشیندان عسگرلره سالام وئره وئره گؤیه یوكسه لیردی، كندلیلرین بیری قاچا- قاچا ساخلووا یاخینلاشیردی، آیدین؛ «دایان، دایان! سنین له یم ... دایان!» -دئیب، كیشی دایاندی و «یوز باشی نی گؤرمك ایسته ییرم» -دئدی! آیدین تئز یاخین لاردا اولان عسگرلرین بیرینه دئییب اودا یوز باشینی چاغیردی، سانكی بیر وای خبری گتیرن لر كیمی باشینا چالیب آغلاییردی، یوز باشی عسگرلره قاپینی آچین ایچری گلسین بویوروق ائتدی، كیشی آغلایا- آغلایا ایچری گلیب؛ سایین یوز باشی؛ بالام، كندلی لر و... دوشمن لر هامیسین قیریبلار و یئنه باش گؤزونو دؤیدو.گئجه یاریسی چوخ سایی دا ائرمنی كنده یوروش چكیب بوتون كندلی لری شهید ائدیب لر، من ایسه او گئجه یولداشیم گیلین كندلرینده ایشیم وارییدی و اوردا قالدیغیم اوچون ساغ- سالامات قالمیشام، كاش قالمایایدیم - دئدی. بوتون ساخلووو كدر باسدی و هامی سس سیز اؤز ایشینده یدی، بعضی لریسه گؤزلرینین یاشلارین ساخلایا بیلمه ییردیرلر، یوز باشی، بو آجی خبری تئز مركزه وئریب، نئچه عسگرله بیرلیكده سالدیری اولان كنده گئتدیلر، آیاز دا گئدنلرین ایچینده یدی و آز قالیردی اوره یی پارتلاییب یئریندن چیخسین و آجی باخیشلارییلا بؤلگه یه باخیردی...
تانریم سن یارادتدیغین اشرف-ی مخلوقات بونلاردیلارمی؟! اینساندا بو قدر یابانلیق (وحشیت) می وار؟! یئره گؤیه آتش لر آچمیش، قورشونلار وورولموشدورلار، كؤرپه، قوجا، قاری، گنج و ... هامینی اؤلدورموشدولر. شهید لری قویلاییب، عسگرلر ایسه قم ایچینده عسگر ائوینه قاییتدیلار، هامی اوره یینده، كاش اوردا اولوب دوشمنی قیراردیم دئییردی، آمما نه فایدا...
آخشام كؤچمكده یدی و گونش داغلارا سرمیش قیزیل و پارلاق ساچلارینی گؤتوروب آپارماغا چابالیردی، آیاز كئشیك ده ن بو آخار- باخاری ایزله ییردی بو آنلار آیاز اوچون ان گؤزل چاغ سایلیردی. بیر آزدان یوز باشی عسگرلری بیر یئره ییغیب دانیشماق اوچون سسله دی، «سایین عسگرلر و وطنین قوچاق ایگیدلری مركزین دئدیینه گؤره و الیمیزه یئتیشن خبرلره گؤره دوشمن ساباح گئجه چیچك لی كندینه هوجوم چكه جك» -دئییب، بیزده گئده جه ییك آرتیردی. عسگرلر هامیسی هارای چكیب بیر خوشبخت اینسان كیمی آتیلیب بیر- بیرلرینی باغریلارینا باسدیلار، آیاز، آیدینا، ایسته دییم چاغ گلیب چاتیب و اینتیقام واختی دی، -دئدی...
سحر چاغییدی و یاخین كندلردن گؤزل اذان سسی، عطرینی گؤیلره سه په له ییردی، آیاز باشقا عسگرلره تای نامازین قیلیب توفنگین و باشقا آراجلارین حاضیرلاماقدایدی، نئچه ساعات دان سونرا چیچك لی یه دوغرو یورویه جه یدیلر...
ساعات اون ایكی اولموشدو و گونش گؤزل یاز هاواسییلا بیر لیكده دوغایا حوكومت ائدیردی، كندین اهالی سی اوزاقدان عسگرلری گؤروب سئوین دیلر، عسگرلر ساواش آرابالاری لا كنده یئتیشدیلر. یوز باشی هر كیمسه نین هارادا اولدوغونو گؤستریب، كندین كیشی لریله بیر لیكده، كندین آغ ساققالینین ائوینه ییغیشدیلار. اوشاقلارییلا قادینلار بیر آرخایین سیغیناجاغا آپاریلدیلار...
اوچ گونویدو عسگرلر كندده یدیرلر و دوشمن كنده گلمه میشدی، آغ ساققال لارین ایسته یینه گؤره عسگرلر بو گئجه نی ده قالمیش اولدولار. گئجه ساعات ایكی ایدی و آیاز ایله آیدین ایكیسی ده بیر یئرده دوروب اویان- بویانا باخیردیلار. آیاز، آیدینا ائله بیل او تپه دن بیر شئی لر آشاغی دوشور- دئدی. آیدین دا سورعتله اورایا باخدی، آمما بیر زاد گؤرمه دی، آیاز دیققت له بیر ده باخاندا دوشمن عسگرلرینین كیملیك بویون باغینین پارلاماسینی گؤروب تئز یوز باشینا خبر وئردیلر...
هامی تئز و سس سیز حاضیر اولدولار، یوز باشی، عسگرلره، من دئینده آتش آچین دئییب، اؤز یئرینه گئتدی...
آتش آچین! قورشون سسی قولاق لاری دلیردی، دوشمن چوخ یاخین لارا چاتمیشدی و اؤزلرین تاپانا نئچه نفرلری هلاك اولدو و باشقالاری قایالار آرخاسیندا گیزلندیلر. نئچه ساعاتییدی چاتیشما داوام ائدیردی و آیدین ایله آیاز بیر- بیره یاردیم ائدیب دوشمنه قورشون آچیردیلار و چوخلاریندا بونلار هلاك ائتدیلر... دوشمن بونو آنلامیشدی و چالیشیردی او آچینی (زاویه نی) باغلاسین ... و آیاز وورولدو...
آیازین هارایی یئر- گویو سؤكه- سؤكه كنده داغیلدی، قان آخار بولاق كیمی آیازین بو خوموندان( بدنیندن) یئره آخیردی، آیدین تئز آیازی باغرینا آلیب موداوا اوچون عسگرلر له گلن دوكتورون چادیرینا آپاردی، اونلارین یئرینه ایكی نفر باشقا عسگر كئچیب یئنه دوشمنی آتشه باغلادیلار... قان چادیری دولدورموشدو و آیدین آغلاییردی ، آیاز باییلمیشدی و نئچه دقیقه دن سونرا بیله سین آرابایا میندیریب خسته خانایا داشیدیلار، آیدین ایسه اونلا بیرلیكده گئتدی، یولدا، آیدین، آیازا «گؤزله رینی قاپاتما ایندی یئتیشه ریك» -دئییردی. آیاز، سونوندا آرزیما یئتیریب وطنه لاییق بیر اوغول اولدوم دئییردی آیدین ایسه گؤزلرین یوموب آغلاماقدایدی...
تئل سیز دن یوز باشینین سسی گلدی، عسگر! عسگر!، آیدین گیلی سسله ییردی، آیدین تئز جاوابین وئردی و بویور كوماندام دئدی. عسگر، آیاز نه دورومدا دئدی و آیدین، حالی خوش دئییل یوز باشیم آما نفس چكیر دئدی. یوز باشی اوجا سس له باغیریب دئدی: آیاز، اوغلوم! سن یاشامالیسان سیزلرین جان كئچمه لرییله دوشمنی هلاك ائتدیك و بوتون كندلی لری قورودوق، آیازین گؤزو دولوب، گؤز یاشلاری اوزوندن آخمایا باشلادی، اوره یینده تانرییا شوكور ائدیب، گولومسه ندی، سونرا آیدینا باخیب دئدی: آناما دئ، آغلاماسین منیم اوچون و اوغلون قوچاق بیر اوغول كیمی وطن یولوندا جانیندان كئچدی، «وطن ساغ اولسون» سؤیله، او آندا آیدین تئز اوزوندن اؤپوب، سن یاشامالیسان دئدی، آیاز گؤلومسه سین پوزمایا- پوزمایا قوچاق ایگیدلر كیمی گؤزلرین دونیایا باغلادی....
یازان: حسین واحدی
