◄███▓▒░░ -[ Xatirələr durağı ]- ░░▒▓███►

قوشاچای (میاندوآب) شاعیرلریندن/ باباعلی جوانمرد

 آذربایجان

آذربایجان وطنیم دیر    قوچاق دیر ائل لریم منیم

غیرت قانی ایله دولوبدور    وقارلی گؤل لریم منیم

دیل وئرمز خاره گول لریم    وفالی دیر بولبول لریم

قاباردا اولسا ال لریم    یورولماز قوللاریم منیم

هر زامان گونشیم چیخار    ظولمتین باغرینی سیخار

پولاددان سد اولسا ییخار    جوشغوندور سئل لریم منیم

«جوانمرد»م یاریم یاردیر    وطنیم اودلو دیاردیر

هر فصیلده لاله زاردیر    داغ- دره چؤل لریم منیم.

آدام اولماق!

آشیق دهقان فرقلی بیر اینسان

آشیق دهقان:

آشیق سس سیز لرین سسیدیر

شهامت نشریه سینین یاییلماسینین ایلك گونوندن آذربایجان آشیق صنعتینه ده یر وئرمك و بو یولدا جاندان- اوركدن امك چكنلری یوخلاماق و ائلیمیزه تانیتدیرماق بیزیم اصلی وظیفه لریمیزدن اولوب دور. بو یولون اوزوناسیندا بو ساییمیزدا آذربایجانین مهم و بؤیوك آشیق لاریندان بیری اولان آشیق «محمد حسین دهقان» ایله دانیشیق آپارمیشیق. آشیق دهقانی تانیتدیرماق لازیم دئییل و ائلیمیزین هامیسی بو قوجاماق كیشینین اؤزو و سسی ایله تانیشدیر. آشیق دهقان صمیمیت له بیزیم دانیشماغیمیزی قبول ائدیب و قیسادا اولمالی اولسا اورك سؤزلرینی سیز عزیزلریمیزله پایلاشیب دیر.

آشیق دهقان، كسینلیك له آذربایجانیمیزین قالارگی وارلیق لاریندان بیریدیر. آشیق دهقان، بوتون میللی و اولوسلار آراسی فئستیواللاردا ایشتیراك ائدیب و آذربایجان موسیقیسینی دونیایا تانیتدیرماغا الیندن گلنی اسیرگه مه ییب دیر. آشیق لاتین آمریكا، فرانسه، آلمان، سوئد، آذربایجان جومهوریتی، توركیه و ... اؤلكه لرینده مختلف موسابیقه لرده و فئستیواللاردا قاتیلماقلا اونلارجا قیزیل بویون باغی و لؤوحه لر قازانیب دیر. خاطیرلاتمالیییك آشیق كئچن ایللرده موسیقی دوكتوراسین آلیب دیر.

 اورمیه آدلیم لاریندان

علیقلی اوغلو اولان علی دهقان، 1289- نجو گونش ایلینده، اورمیه ده دونیایا گلدی. ابتدایی تحصیلاتینی «احمدیه» مدرسه سینده كئچیردی. میرزا حسین مجتهد ایله میرزا ابو تراب مجتهد، اونون جدد لری اولاراق، آذربایجانین عالیم لریندن ساییلیردیلار. او 1305 ایلینده اورمیه نین پهلوی اورتا اوخولولندان بیرینجی دیپلوم آلانلاردان اولوب، اوزامانین معارف وزارتیندن بیلیمسل (علمی) بویون باغی سی آلمیشدی. دهقان، تحصیلاتینی ریاضی قولوندا (رشته سینده) تئهرانین علوم بیلیمگه سینده (دانشكده سینده) و تربیتی علوم درس لرین ایسه تئرانین یوكسك (عالی) اؤیرتمنلیگینده (دانشسراسیندا) سون وئریب، لیسانس بیلیم بلگه سینی (دانشنامه سینی) آلیر. او اینیگیزجه، فرانسه جه دیللرینه تانیشلیغی وارییدی. دهقان تبریزین اؤیرتمنلیگینین قوروجولاریندان ایدی و 1323- نجو ایلینه كیمی – اون ایل- اورانین رییسی اولور. او، رحمتلیك محمد معزی (اورمیه نین پهلوی اورتا اوخولوندان تحصیل آلانلاردان ایدی و 1320 دن 1323 كیمی باتی آذربایجانین كولتور -فرهنگ- رییسی اولموشدو) -دن سونرا، باتی اذربایجانین كولتور رییسی سئچیلیر و اورمیه ده قالدیغی زامانا كیمی، كوتله (مردم) و خیریه مؤسسه لرین یاردیمی ایله بیر باب كیتاب ائوی و كیتاب اوخوما یئری آچیر و ایندی اوستانین لاپ قدیمی كیتاب ائوی ساییلیر. رحمتلیك علی دهقان، آذربایجاندا پیشه وری حوكومتی زامانی، تئهرانا گئدیب، 1326 ایلینده یوكسك اؤیرتیم اوچون اون نفر له بیرلیكده فرانسه یه گئدیر. او وطنه دؤنندن سونرا 1329-ونجو گونش ایلیننه كیمیكولتور وزارتینده، مختلف مقاملاردا چالیشیر و 1329 ایلینین خزل (مهر) آییندان تبریزین كولتور رییسی اولوب، 9 ایلین ایچینده چوخلو دیرلی ایشلر اؤزوندن یادیگار قویور. اونلاردان نئچه سی:

ـ یئتمیش سگگیز باب كولتورل تیكینتی نین تیكمه سی –مدرسه، كیتاب ائوی و ...

ـ تبریزده، اؤلكه میزده بیرینجی دفعه اولاراق، كیتاب هفته سینین آپارماسی. بو ایشیی هر ایل دوزنلی (مرتب) آپارماسی، میللی بیر ایشه چئویریلدی.

ـ آذربایجان-نین كولتور تاریخینین چاپ ائتمه سی.

ـ اوستاد شهریارین مقامینی عزیزلندیرمك و تبریزده بیر اورتا اوخولا اونون آدینا قویماق و بایرام (اسفند) آیینین اون آلتی سینی شهریار گونو آدلاندیرماق.

ـ یئنی اوخول لارین آدلارینا، ادبسل (ادبی) و كولتورل (فرهنگی)، شخصیت لرین آدینی قویماق – اؤزللیك له مشروطه چاغیندان-.

آدی جانلی قالمیش دهقان 1338 ایلیندن 1348 ایلینین سونونا كیمیتبریزین میللی كیتاب ائوینین باش یازانی ایدی و ایندی ده دؤرد نوسخه او نشریه دن، آستان قدس رضوی و ارشاد و كولتور وزارتینین كیتاب ائولرینده قالیری. دهقان، 1338 ایلینده گیلان اوستانداری و 1340 ایلینین قویروق دوغان (مرداد) آییندان، 1343 ایلینین قورا بیشیرن (تیر) آیینا كیمی دوغو (شرقی) آذربایجان اوستانداری اولموشدو. تبریزین گؤی مچیدینین گونبزی رحمتلیك دهقان و اوستاد رضا معمار-ین ایستك و یاردیم‌ لاری ایله مرمت اولدو.

رحمتلیك علی دهقان دان یاییلمیش اثرلریندن؛ «سرزمین من زرتشت» -بو كیتاب ایندی یه كیمی اورمیه اوچون چاپ اولونان مهم قایناق لاردان بیریدیر- ، «انگلستان و ایران و تعلیم و تربیت در آمریكا»، «تعلیم و تربیت در كشور استرالیا و مدارس یك اتاقه و چند كلاسه»، آد آپارماق اولار.

اونون حاضیرلاییب، چاپینا عؤرو یئتیرمه ین كیتابلاردان ایسه؛ «حكومت یك ساله پیشه وری در آذربایجان»، « تاریخ روابط ایران و روسیه در دوران تلط اسلاوها بر سرزمین روسیه تا فرو پاشی اتحاد جماهیر شوروی-حدود6 جلد-»، «رسالة تعلیم و تربیت در فرانسه و تربیت ممالك فرانسه»، «تاریخچة وجه تمسیة مدارس تبریز»، « فرهنگ آذربایجان»، آد آپارماق اولار.

رحمتلیك علی دهقان، 1381-ینجی گونش ایلینین اوغلاق (دی ماه) آییندا، دوخسان ایكی یاشیندا تئهراندا، دونیا ایله ویداعلاشیب، دونیاسین دَییشیر. اونو كرج شهرینین امامزادا طاهیر، مقبره سینده توپراغا تاپشیریبلار.

حاضیرلایان: حسین واحدی

سن... من...

سن بیر گولونج،

من بیر دوداق.

سن كپنك،

من ده باغ.

سن جئیرانسان،

من اویلاق.

سن قاراسان،

منده آغ.

سن قایاسان،

منده داغ.

سن من-سن،

منده سن،

بیز سئوگی ییك،

شمع اولوب،

بیر گه یاناق،

عشق اولاق!

شعر: حسین واحدی

***

اویلاق: مأوی (یاشام یئری)

قارا: بورادا كؤلگه آنلامیندا دیر

رحمتلیك عابباس بارز-ین وفاتی موناسیبتینه

دوغوم ایلی: 1300

اؤلوم ایلی: 1390/8/24

یولداشلیق!

گونش چیخدی، بیری وارییدی، یوخودان دوردو، یئمه یین یئدی، رادیو دینله دی، ماشینین یودو، یول لارا چیخدی، شهردن قاچدی، دینج یئر تاپدی، بیر چای قیراغی، اوجا بیر آغاج، كولگه سی واردی، یولداشلیق ائتدی، آغاج كؤلگه سین وئردی، یوخویا باتدی، دینج جه یاتدی، سونرا اویاندی، یئمه یین یئدی، آغاج دیبینه زیبیلین تؤكدو، دوغا باخیردی، قوش لار اوخوردو، آغاج كولگه سالیردی، بیری بیچاغین تاپدی، آغاجی اویدو، یادیگار قویدو، آغاج آغلادی، بیری بیلمه دی، وفاسیز چیخدی، دوستونو ییخدی، ییغیشدی گئتدی،‌ائوه یئتیشدی، گونش ده باتدی، بیری ده یاتدی..

بورا اورمو گؤلودور!!

بو هاوایی شكیل قیروو آییندا سالینیبدیر (90/8)

گؤره سن بو گؤزل تانری نعمتینی دوشونن اولاجاق می؟

 ایشسیز

یولوندا گئدیردی و دام- دووارا باخیردی، بیری دئییردی- بیری گولوردو، بیری ساواشیردی، بیری ماشینیندا ماهنی آچمیشدی و سسین اوقدر چوخالتمیشدی، ائله بیل اؤزگلره ایسته نیلن ماهنی لارینی یاییر! بیری هارای چكیردی گلین آپارین یئرآلمانین اوچ كیلوسو ایكی مین تومن! آیخان ایسه كدرلی گئدیردی، بیردن گؤزو بیر كاغیذا چارپدی: ایكی نفر ساده ایشچی، قوتو باغلاماق اوچون ایسته ییریك و آشاغیدا تئلفون نومره سی ایله آدرسینی یازمیشدی.

سئوینیب تئز كاغیذی دوواردان قوپارتدی و آپاریب ائودن یازدیقلاری تئلفون سایی سینا زنگ آچدی. بیر خانیم تئلفوندا دانیشیب و ساباحیسی گون آیخان- ا واخت وئردی. سحر تئزدن آیخان سئوینه- سئوینه یوخودان اویانیب ایشچی آختاران بیلدیریشی وئرن شیركته ساری یوللاندی. آیخان شیركته كئچیب ایداری قیسمه تینه گئتدی، ایچری گیریب اورداكی آداما: «ایش اوچون گلمیشم» دئدی. آدام هئچ نه سوروشمادان: «پارتین وار؟» دئدی و آیخان یوخ جوابی وئردیینده كیشی: حیرصله نیب :« آخی نه یه بیزیم واختیمیزی توتوبسان  قاییت گئت » دئدی!

 یازان: حسین واحدی