اورمیه لی حسن آیرانچی Həsən ayrançı
اورمودا پئشه له ری ایله آد چیخاردان اینسانلار
حسن آیرانچی
یازان: حسین واحدی
هر کند ده یوخسا شهرده بعضی لری، اؤز ایش- گوج‌لرینده آدلاری، یوردلاریندا دیللره دوشوب دولانیر. اورمو شهرینده ده چوخلو بئله دیرلی و ائل سئور اینسانلار واردیر. اونلاردان بیری ده حسن آیرانچی دیر.
قیرخ ایلدن چوخدور اورمیه‌نین ایمام (ره) خیاوانیندا اولان موخابرات کوچه‌سینده (یئرآلما دورمه‌یی کوچه‌سی)، حسن آیرانچی آدی دیللر ازبری اولوبدور. حسن آیرانچی 1316-دا اورمیه ده دونیایا گؤز آچیب، بو شهرده ایسه یاشاییب‌دیر. اونون اؤز دئدیگینه گؤره 1350 ایللرینده یئرآلما کابابی ایله آیران ساتماغا باشلاییر. حسن عمی‌نین آیرانلاری چوخ ایچملی و دئمک اولار تایسیز اولدوغو اوچون گئت-گئده اورمودا آد چیخاردیر. کئچمیش‌لردن بری اورمودا یئرآلما کابابی ایله آیران، اؤزونه گؤره بولان-سالان سئونلری و یئین‌لری واردیر. همده آیری شهرلردن گلنلرده هئچ اولماسا بیر دفعه یئرآلما دورمه‌یی یئییب اورمونون دادلی آیرانین ایچه‌جکدیر. آنجاق یئرآلما کابابی ایله آیران ساتماق ایشینه باخانلارین ایچینده حسن آیرانچی هر زامان اوستون و آدلیم اولوبدور. حسن آیرانچی، سونرالار توکانی بیر یئرآلما ساتان ایله شریک اولوب، یالنیز آیران ساتماق ایله مشغول اولور. بو ایکی‌لی، بیر مدت کئچندن سونرا ایندی‌یه‌دک کوسوله اولوب، آنجاق صولح ایله گون کئچیردیب بیرگه توکانی ایداره ائدیرلر.
چوخ بیلمیش قولو
چوخ بیلمیش
قولو
اؤزونو چوخ بیلیجی بیر اینسان بیلیردی و جمع ایچینده هانسی قونودان سؤز آچیلسایدی، یئردن – گؤیدن سؤز ییغیب اؤزونو بیلگیلی بیریسی گؤسته رردی، قوهوملار و تانیشلار گولونج اوزوندن آدینی « چوخ بیلمیش قولو» دئییردیلر!
گئییمیده چوخ ماراقلییدی، یایین لاپ ایستی گونلرینده ده، كوتونو چیخارتمازییدی و بو ایشله اؤزونو كیلاسلی و بیلیجی گؤسترمك ایسته ییردی!!
قولونون دیشلریده اؤز یئرینده دققت ائلمه لییدیلر، اونون دیشلری ایللرییدی دیش فیرچاسی (مسواك) گؤرمه میشدیلر و لاپ موزه یه قویمالییدیلار و حئسابلاسایدیلار لاپ بئله گینئس كیتابیندا یازیمالییدی! آخی بیری یوخویدو دئیه: آرواد – اوشاغییین گوناهی نمنه دی سنین او پاسلی دیشلرییین تحمل ائدیلر؟!
چوخ دانیشماغی آروادیدا دیغلاتمیشدی و قولو چوخ دانیشدیغی زامان، آرواد «قیریق رادیو قورتار» دئیه ردی! گونلرین بیرینده، بحث ائلیینده، آروادا قاییدیب «هئچ سن بیلیرسن من گونده نئچه درگی (مجله)، گونده لیك (روزنامه)، ... اوخورام؟» دئدی و آرواد ایسه « آخی قیریق رادیو نییه بیز اونلاری گؤرموروك، هاردا گیزله دیبسن؟» جاواب وئردی!
قولو : «آرواد چوخ دانیشما !، اونلار دكه لرین قیراغیندادی، من گونده ایداره دن قاییداندا، یاریم ساعات دكه لرین قاباغیندا یئریمی سالیرام» دئدی!!
ار - آروادین داعواسی، نه دئیرلر؟ بلی، عینی یازین هاواسی! قولو كیشی بیر گون ایشدن، ائوه قاییداندا، اوره یی آیران ایسته ییر و یول اوستونده بیر باققال توكانیندان دؤرد كیلو آیران آلیر.
ایندینینده آیرانلاری چوخ ایشمه لیدیرلر! آیراندان سونرا هر نه یین دادین تاپماق اولار!!
توكانچی دئیر: آغا دببه وارینیزدی؟ قولو : «ده دم دببه نی نئیلیرسن، من آیرانی بؤركومده ائله آپارارام بیر دامجی دا یئره تؤكولمز» دئدی!!
كیشی آیرانی موشامبایا تؤكنده اوره یینده « اینشاللاه تؤكولر اوستو – باشییان، اوندا بللی اولار نجور آپارارسان؟» دئییب، آیرانی قولویا وئردی!
قولو گونده كی كیمین یولو اوستونده اولان دكه دن بیلگی (معلومات) ییغماغا گئدر! آیرانیدا اوینادا – اوینادا بو الیندن او بیری الینه وئره – وئره دكه چینین یئره سردیغی نشریه لرین باشی اوستونده دورار.
ائله بیل بوگون فرقلی گوندور و بیر آز چوخ بیلگی دالیسیجادیر و درگی لری و گونده لیك لری واراقلاییردی، اورادان قاچا بیر اوغلان اوشاغینین اویونجاغی (اسباب بازی سی) آیرانین موشامباسینی ایله شیب، ییرتار، قولو اوغلانا دؤنوب باخاندا، آیران نشریه لرین چوخونون اوستونه سپیلیب ایسلادار، دكه چینین هارایی گؤیه گئدر و اوغلان اوشاغیدا آرادان یوخ اولار!
ایندی قولونون یاخاسی اوجا بویلو و قوللو – بویونلو دكه چینین الینده قالیب و گؤزلویوده (گؤزلوك =عینك) یئره دوشوب آیاقلاری آلتیندا ازیلر!
دكه چی هاوار چكیب دئیر: آخماق كیشی! سنین 500 تومنین یوخدو گونده لیییی آلیب ائوه آپاریب، آرخایینچیلیقلا اوخویاسان؟! قورخوسوندان ال – آیاغی تیتره ین قولو : « آغا گوناه او قاچان اوغلاندایدی، منی باغیشلا، هامیسینین پولون وئره جه یم» دئدی!!
دكه چی قولونو دكه نین ایچینه سالیب، آیرانلی نشریه لری آییریب، قییمتلرین چیخاردیب، قولونو ائشییه چكیب: « آخماق كیشی 10 مین تومن ائله دی، تئز پولو وئر و یوخ اول!!» دئدی.
چوخ بیلمیش قولو! هر جیبدن بیر آز چیخاردیب جریمه نی وئرر و دكه چی : « ایندی جانین راحات اولدو؟ جریمه وئردییین نشریه لر سنین دیر، گؤتور آپار ائوده اوخو!» دئییب، ایشینه گئتدی.
قولودا تؤوبه ائدیب اللری، آیاقلاریندان اوزون یولونا دوشدو، یولدا گئده – گئده، اؤز – اؤزونه : «اوجور اولار ها، 400 – 500 تومنی هر گون وئریب، گوندلییی آلیب ائوه آپاریب راحاتجا اوخوسایدید، بیر یئره ییغیشیب 10 مین تومن اولمازییدی» دئییردی!!
دئییرم نه اولار دكه لر قاباغیندا صف چكیب نشریه لره فقط باخانلارین!! هامیسینین الینده آیران اولاردی!!
یازان : حسین واحدی
چوخ بیلمیش قولو!
چوخ بیلمیش قولو!
اؤزونو چوخ بیلیجی بیر اینسان بیلیردی و جمع ایچینده هانسی قونودان سؤز آچیلسایدی، یئردن – گؤیدن سؤز ییغیب اؤزونو بیلگیلی بیریسی گؤسته رردی، قوهوملار و تانیشلار گولونج اوزوندن آدینی « چوخ بیلمیش قولو» دئییردیلر!
گئییمیده چوخ ماراقلییدی، یایین لاپ ایستی گونلرینده ده، كوتونو چیخارتمازییدی و بو ایشله اؤزونو كیلاسلی و بیلیجی گؤسترمك ایسته ییردی!!
قولونون دیشلریده اؤز یئرینده دیققت ائلمه لییدیلر، اونون دیشلری ایللرییدی دیش فیرچاسی (مسواك) گؤرمه میشدیلر و لاپ موزه یه قویمالییدیلار و حئسابلاسایدیلار لاپ بئله گینئس كیتابیندا یازیمالییدی! آخی بیری یوخویدو دئیه: آرواد – اوشاغییین گوناهی نمنه دی سنین او پاسلی دیشلرییین تحمل ائدیلر؟!
چوخ دانیشماغی آروادیدا دیغلاتمیشدی و قولو چوخ دانیشدیغی زامان، آرواد «قیریق رادیو قورتار» دئیه ردی! گونلرین بیرینده، بحث ائلیینده، آروادا قاییدیب «هئچ سن بیلیرسن من گونده نئچه درگی (مجله)، گونده لیك (روزنامه)، ... اوخورام؟» دئدی و آرواد ایسه « آخی قیریق رادیو نییه بیز اونلاری گؤرموروك، هاردا گیزله دیبسن؟» جاواب وئردی!
قولو : «آرواد چوخ دانیشما !، اونلار دكه لرین قیراغیندادی، من گونده ایداره دن قاییداندا، یاریم ساعات دكه لرین قاباغیندا یئریمی سالیرام» دئدی!!
ار - آروادین داعواسی، نه دئیرلر؟ بلی، عینی یازین هاواسی! قولو كیشی بیر گون ایشدن، ائوه قاییداندا، اوره یی آیران ایسته ییر و یول اوستونده بیر باققال توكانیندان دؤرد كیلو آیران آلیر.
ایندینینده آیرانلاری چوخ ایشمه لیدیرلر! آیراندان سونرا هر نه یین دادین تاپماق اولار!!
توكانچی دئیر: آغا دببه وارینیزدی؟ قولو : «ده دم دببه نی نئیلیرسن، من آیرانی بؤركومده ائله آپارارام بیر دامجی دا یئره تؤكولمز» دئدی!!
كیشی آیرانی موشامبایا تؤكنده اوره یینده « اینشاللاه تؤكولر اوستو – باشییان، اوندا بللی اولار نجور آپارارسان؟» دئییب، آیرانی قولویا وئردی!
قولو گونده كی كیمین یولو اوستونده اولان دكه دن بیلگی (معلومات) ییغماغا گئدر! آیرانیدا اوینادا – اوینادا بو الیندن او بیری الینه وئره – وئره دكه چینین یئره سردیغی نشریه لرین باشی اوستونده دورار.
ائله بیل بوگون فرقلی گوندور و بیر آز چوخ بیلگی دالیسیجادیر و درگی لری و گونده لیك لری واراقلاییردی، اورادان قاچا بیر اوغلان اوشاغینین اویونجاغی (اسباب بازی سی) آیرانین موشامباسینی ایله شیب، ییرتار، قولو اوغلانا دؤنوب باخاندا، آیران نشریه لرین چوخونون اوستونه سپیلیب ایسلادار، دكه چینین هارایی گؤیه گئدر و اوغلان اوشاغیدا آرادان یوخ اولار!
ایندی قولونون یاخاسی اوجا بویلو و قوللو – بویونلو دكه چینین الینده قالیب و گؤزلویوده (گؤزلوك =عینك) یئره دوشوب آیاقلاری آلتیندا ازیلر!
دكه چی هاوار چكیب دئیر: آخماق كیشی! سنین 500 تومنین یوخدو گونده لیییی آلیب ائوه آپاریب، آرخایینچیلیقلا اوخویاسان؟! قورخوسوندان ال – آیاغی تیتره ین قولو : « آغا گوناه او قاچان اوغلاندایدی، منی باغیشلا، هامیسینین پولون وئره جه یم» دئدی!!
دكه چی قولونو دكه نین ایچینه سالیب، آیرانلی نشریه لری آییریب، قییمتلرین چیخاردیب، قولونو ائشییه چكیب: « آخماق كیشی 10 مین تومن ائله دی، تئز پولو وئر و یوخ اول!!» دئدی.
چوخ بیلمیش قولو! هر جیبدن بیر آز چیخاردیب جریمه نی وئرر و دكه چی : « ایندی جانین راحات اولدو؟ جریمه وئردییین نشریه لر سنین دیر، گؤتور آپار ائوده اوخو!» دئییب، ایشینه گئتدی.
قولودا تؤوبه ائدیب اللری، آیاقلاریندان اوزون یولونا دوشدو، یولدا گئده – گئده، اؤز – اؤزونه : «اوجور اولار ها، 400 – 500 تومنی هر گون وئریب، گوندلییی آلیب ائوه آپاریب راحاتجا اوخوسایدید، بیر یئره ییغیشیب 10 مین تومن اولمازییدی» دئییردی!!
دئییرم نه اولار دكه لر قاباغیندا صف چكیب نشریه لره فقط باخانلارین!! هامیسینین الینده آیران اولاردی!!
یازان : حسین واحدی
