خیال پرده‌سی Xəyal pərdəsi
خیال پرده‌سی
یازار: محمدعلی ضیایی*
چئویرن: حسین واحدی
... قادین قیشیردی (بلکه ده من بئله گومان ائتمیشدیم) :
- دئدیم دا! سنه احتیاجیم یوخدو. مه‌یه من ائلییه بیلمه‌رم بو ایشی تک‌باشیما گؤره‌م؟
تله‌سیردیم، آما ماراقدان، آددیملاریم سارسیلدی. قادین، اوتوز قارلی فصیلی گؤرندن داها چوخ گنج ایدی. بوندان داها تئز یئنی چادیرا ایله ده‌ییشه بیله‌جه‌یی کؤهنه چادیراسینی، فرنگی قونداغین اوستونه چکمیشدی. سورتولموش پالچیقلی و دابانلی باشماقلارینی، جَمده‌ک کیمی یئرده سوروتله‌ییردی. کیشی اونا ساری آتیلیب، اوز-اوزه‌سینده دایاندی. ألینی قالدیردی و سانکی یئنی‌جه بیر مؤوضوعنو آنلاییبدیر دئیه یان یؤوره‌سینه باخدی. مندن سونرا بیر-ایکی نفر یولدان کئچن ده وار ایدی. یقین بیزیم اولماغیمیزین قرارینی ده‌ییشمه‌یه یئترلی اولدوغو اوچون، ألینی یاواشجا قادینین چییین‌لرینه کیمی آشاغی ائندیریب، علاجسیزلیق‌لا دئدی:
سؤزلرده سؤز وار
سؤزلرده سؤز وار كیبریت
چؤپو بیر نفر كوچه
دن كئچیردی گؤردو قارانلیقدا بیری كیبریت یاندیریب، یئرده بیر شئیین دالیجا گزیر.
اوندان سوروشدو: ـ آی قارداش
نه آختاریرسان، هئی كیبریت چكیرسن؟ ـ دئدی: بیر
دانا كیبریت چؤپوم یئره دوشوب اونو اختاریرام! آنا
دیلی معللیم
شاگیرددن سوروشدو: نییه دئییرلر «آنا دیلی»، دئمه ییرلر «آتا دیلی» . شاگیرد
جاوابیندا دئدی: ائوده دائمن آنام دانیشیشیر و هئچ ماجال وئرمه ییر بیر كلمه ده
آتام دانیشا، بونا گؤره، «آنا دیلی» آدلانیب دیر! قبریستان
اهلی عاریف لردن
بیریسی دئییر: گونلردن بیر گون قبریستانا ساری گئدیردیم، بهلول ایله توش گلدیم.
سوروشدوم قبریستاندا نه ائیلیرسن؟ ـ دئدی: منه،
آزار ائتمه ین، آخیرتی یادیما سالان، اونلاردان آیریلاندا دالیمجا صفحه قویماییب،
غیبت ائتمه ین، جماعت ایله اوتوروب دورورام! خام
خییال بیر یوخسول
كیشی، گئجه چاغی آروادینا دئدی: ایسته سك ساباح گئجه آخشام یئمه یینه پیلوو یئیه ك
و من گوندوز بیر تلیس دویو آلام، نه قدر یاغ لازیمدی؟ ـ آرواد
جاواب وئردی: ایكی باتمان یاغ احتیاج دی. كیشی تعجب له
سوروشدو: نه جور بیر تای دویویه ایكی باتمان یاغ لازیمدی؟ ـ آرواد
دئدی: بیز خییال ایله پیلوو بیشیریریك نه عئیبی وار یاغلی یئیه ك؟! * حاضیرلایان: حسین واحدی قایناق:شهامت نشریه سی
چوخ بیلمیش قولو!
چوخ بیلمیش قولو!
اؤزونو چوخ بیلیجی بیر اینسان بیلیردی و جمع ایچینده هانسی قونودان سؤز آچیلسایدی، یئردن – گؤیدن سؤز ییغیب اؤزونو بیلگیلی بیریسی گؤسته رردی، قوهوملار و تانیشلار گولونج اوزوندن آدینی « چوخ بیلمیش قولو» دئییردیلر!
گئییمیده چوخ ماراقلییدی، یایین لاپ ایستی گونلرینده ده، كوتونو چیخارتمازییدی و بو ایشله اؤزونو كیلاسلی و بیلیجی گؤسترمك ایسته ییردی!!
قولونون دیشلریده اؤز یئرینده دیققت ائلمه لییدیلر، اونون دیشلری ایللرییدی دیش فیرچاسی (مسواك) گؤرمه میشدیلر و لاپ موزه یه قویمالییدیلار و حئسابلاسایدیلار لاپ بئله گینئس كیتابیندا یازیمالییدی! آخی بیری یوخویدو دئیه: آرواد – اوشاغییین گوناهی نمنه دی سنین او پاسلی دیشلرییین تحمل ائدیلر؟!
چوخ دانیشماغی آروادیدا دیغلاتمیشدی و قولو چوخ دانیشدیغی زامان، آرواد «قیریق رادیو قورتار» دئیه ردی! گونلرین بیرینده، بحث ائلیینده، آروادا قاییدیب «هئچ سن بیلیرسن من گونده نئچه درگی (مجله)، گونده لیك (روزنامه)، ... اوخورام؟» دئدی و آرواد ایسه « آخی قیریق رادیو نییه بیز اونلاری گؤرموروك، هاردا گیزله دیبسن؟» جاواب وئردی!
قولو : «آرواد چوخ دانیشما !، اونلار دكه لرین قیراغیندادی، من گونده ایداره دن قاییداندا، یاریم ساعات دكه لرین قاباغیندا یئریمی سالیرام» دئدی!!
ار - آروادین داعواسی، نه دئیرلر؟ بلی، عینی یازین هاواسی! قولو كیشی بیر گون ایشدن، ائوه قاییداندا، اوره یی آیران ایسته ییر و یول اوستونده بیر باققال توكانیندان دؤرد كیلو آیران آلیر.
ایندینینده آیرانلاری چوخ ایشمه لیدیرلر! آیراندان سونرا هر نه یین دادین تاپماق اولار!!
توكانچی دئیر: آغا دببه وارینیزدی؟ قولو : «ده دم دببه نی نئیلیرسن، من آیرانی بؤركومده ائله آپارارام بیر دامجی دا یئره تؤكولمز» دئدی!!
كیشی آیرانی موشامبایا تؤكنده اوره یینده « اینشاللاه تؤكولر اوستو – باشییان، اوندا بللی اولار نجور آپارارسان؟» دئییب، آیرانی قولویا وئردی!
قولو گونده كی كیمین یولو اوستونده اولان دكه دن بیلگی (معلومات) ییغماغا گئدر! آیرانیدا اوینادا – اوینادا بو الیندن او بیری الینه وئره – وئره دكه چینین یئره سردیغی نشریه لرین باشی اوستونده دورار.
ائله بیل بوگون فرقلی گوندور و بیر آز چوخ بیلگی دالیسیجادیر و درگی لری و گونده لیك لری واراقلاییردی، اورادان قاچا بیر اوغلان اوشاغینین اویونجاغی (اسباب بازی سی) آیرانین موشامباسینی ایله شیب، ییرتار، قولو اوغلانا دؤنوب باخاندا، آیران نشریه لرین چوخونون اوستونه سپیلیب ایسلادار، دكه چینین هارایی گؤیه گئدر و اوغلان اوشاغیدا آرادان یوخ اولار!
ایندی قولونون یاخاسی اوجا بویلو و قوللو – بویونلو دكه چینین الینده قالیب و گؤزلویوده (گؤزلوك =عینك) یئره دوشوب آیاقلاری آلتیندا ازیلر!
دكه چی هاوار چكیب دئیر: آخماق كیشی! سنین 500 تومنین یوخدو گونده لیییی آلیب ائوه آپاریب، آرخایینچیلیقلا اوخویاسان؟! قورخوسوندان ال – آیاغی تیتره ین قولو : « آغا گوناه او قاچان اوغلاندایدی، منی باغیشلا، هامیسینین پولون وئره جه یم» دئدی!!
دكه چی قولونو دكه نین ایچینه سالیب، آیرانلی نشریه لری آییریب، قییمتلرین چیخاردیب، قولونو ائشییه چكیب: « آخماق كیشی 10 مین تومن ائله دی، تئز پولو وئر و یوخ اول!!» دئدی.
چوخ بیلمیش قولو! هر جیبدن بیر آز چیخاردیب جریمه نی وئرر و دكه چی : « ایندی جانین راحات اولدو؟ جریمه وئردییین نشریه لر سنین دیر، گؤتور آپار ائوده اوخو!» دئییب، ایشینه گئتدی.
قولودا تؤوبه ائدیب اللری، آیاقلاریندان اوزون یولونا دوشدو، یولدا گئده – گئده، اؤز – اؤزونه : «اوجور اولار ها، 400 – 500 تومنی هر گون وئریب، گوندلییی آلیب ائوه آپاریب راحاتجا اوخوسایدید، بیر یئره ییغیشیب 10 مین تومن اولمازییدی» دئییردی!!
دئییرم نه اولار دكه لر قاباغیندا صف چكیب نشریه لره فقط باخانلارین!! هامیسینین الینده آیران اولاردی!!
یازان : حسین واحدی
شانسلی یوسوف
شانسلی یوسوف
(طنز یازی)
آخشام اوستویدو اهل - عیالییلا اوتوروب آخشام یئمه یی یئییردیك ، خبرلر«بو ایل ایشچی لرین حوقوقلاری - تورم- ون آز اولدوغونا گؤره ثابیت قالاجاق» -- ی دئییردی!
آرواد اوركدن گولوب منه باخدی .....اوره ییمده دئدیم : یوسوف باشیوا داش دوشدو، حوقوقلاردا ثابیت قالدی !
سحر تئزدن ییرتیق باشماقلاری گئییب ایش ائویمه گئتدیم.قاپیدان چیخیم دئینده قاپینین قاباغینا بیر موز قابیغی دوشموشدو، بو قابیق اولدو منیم جانیمین بلاسی، یوسوف ایندی دوشمه ، دونن دوش، باشی اوسته گیردیم آرخین ایچینه، قونشونون حامام سویو معده مه جه گئتدی! آی هاوار- كوو یئتیشین یوسوف الدن گئتدی!
آرواد - اوشاق تؤكولدو باشیما، ایندی بیلمیرم باشیمدان آخان قانا فیكیرلشم یوخسا آروادی اوووندورام، الین آتیب قولاغینا هاوار چكیر :« یئتیشین یوسوفوم الدن گئتدی » خولاصه اوزون سؤزدن قیساسی ، قونشولارین بیرینین قازی موتورو واریدی و بد بخت یوسوفو مین - بیر موصیبت له خسته خانایا یئتیردیلر.
دوكتور گلیب باشیما 10 دانا بخیه ووردو و ایش یئتیشدی حئساب - كیتابا ، داوا - درمانلا ائله میشدی 15 مین تومن ! آی بالام جئبده ده هامیسینا ایكی نفره 4300 تومن پولوموز وار، صاندیقدچییا دیئیرم : « باجی اولار كیملیك كارتیمی قویاق بورا گئدك ائودن پول گتیرك»؟!! آمما ایكی قیچین تیكیب بیر باشماغا :«اولماز- اولماز» دئییر! آخیردا من قالدیم خسته خانادا و ایبراهیم ، قونشوموز گئتدی پول گتیره!!
بیر ساعات كئچدی گلمه دی - ایكی ساعات كئچدی گلمه دی ، شانسیداندا نه منیم جیب تئلفونوم واریدی نه ده ایبراهیمین! گئجدن – تئزدن ساعات 12 اولدو و ایبراهیم گلدی!
« بالام به هاردایدین» دئدیم! دئمه ایبراهیمین خانیمی ائوده دئییلمیش و ائوه قاییدینجا گون اورتا اولوب . حئساب كیتابی ائدیب ائوه ساری یوللاندیق . ها قاز وئر قازی موتور یول گئدسین اودا خیاوانلارین بو دورومویلا ، دار خیاوانلار، چالا- چوخور و..
خیاوانلارین بیرینده تكرلرین بیرینین آخساماسین حیس ائله دیم ائله بیل تویوق یومورتا قویوب قاققیلدیر. «ایبراهیم – ایبراهیم ساخلا دال تكرین پنچر دی» دئییب ایبراهیمی و قازی موتورو ساخلاشدیردیم...
دوشوب باخدیق گؤردوك بیر توله میخی تكرین قارنین سؤكوب! آخی میخ! یئر قحطیدی باتیبسان بیرقیریق موتورا! گل ایندی پنچر توتان تاپ ، بو خیاوان منیم او خیاوان سنین ، باشیمین سیزیلتیسیدا دیغلاتمیشدی بیلمی! خیاوانلارین بیرینده بیر قوجا پنچر توتانی تاپدیق، گؤردوك اودا توكانی باغلاماقدادی تئز توكانا یئتیشیب ، تعمیرچی دن اؤنجه ایشیمیزی قورتاریب سونرا توكانی باغلاماسین ایسته دیك!
قوجادا نه قوجا ، ماششاللاه دیلینه : اولان قاچ اویانا من گرك ایندی گئدم ناهار یئیم سونرا گلم . عمی یه نه قدر یالواردیق اوشاقلار كیمین اؤز سؤزون یئریتدی و بیر ساعاتدان گلجه یم دئییب گئتدی! هله گئده - گئده دئییرم عمی جان باشیم سینیب گل ایشیمیزی گؤر گئدك ، اوزو قیرمیزی دئدی :«جهنمه سینیب گؤزله یه یدین بو گؤنه دوشمه یه سن»!!
باشیما چالیب ، اوجادان : یوسوف شانسینی قارغالار آپاراردی ، بیر دفعه گئت اؤزویون دره دن آت یئره هامینین جانی سنین الیندن قورتولسون » دئدیم. ایبراهیم نه قدر دئدی گل سنه تاكسی توتوم سن گئت ، دئدیم اولماز، سنی یالقیز بیراخیب گئتمه رم . بیر ساعات قورتولونجا منیمده كیچیك بایرساقلاریم قویمادی قارنیمدا بؤیوك بایرساق قالا! آخی پول دا یوخدو ان آزی گئدك بیر لاواش آلیب یئیه ك!!
بیر آزدان پنچر توتان قوجا كیشی ساللانا – ساللانا گلدی! «عمی جان خوش گلمیسن نه عجب ! گون باتاندان سونرا گلردین دا» دئییرم بیله سینه. قوجانین دیمز یئری لاپ بئله بو یاخینلاردایمیش «ایشینیزه باخمیرام تئز بوردان اوچون » دئدی و توكانا گیردی. عمی باغیشلا ، عمی بیلمه دیك و... زورلا راضی اولوب پنچری توتدو .
یازیق ایبراهیمی دا ایشیندن - گوجوندن قویموشدوم ، یازیغین سسی ده چیخمیردی و اینصاف لا دئیك لاپ بئله كیشی كاسیبلاردانیدی ، هئچ دؤولتلیده ده بئله كیشی تاپیلماز!!
گون باتا - باتدا ائوه یئتیشدیك. قاپینی آچان یئرده الیم سیناردی. «بالا نه خبردی»اوشاغا دئدیم. اوشاقدا: «آتا قوهوملار گلیب سنی سوروشالار دا، گؤردولر گلمه دین شاما قالیبلار» دئدی.
وای ده ده م ائویم ییخیلدی ، آیدین اوغلوم بس بو لار بیلمیر حوقوقلار ثابیت قالیب!! بالا گئت دئ آتامین باشینا هئچ نه اولماییب بیر آزجا جیزیلیب بلكه دوروب گئتدیلر.اوشاقدا سؤزومو سایمایاراق اوجادان « آتام گلدی» دئییب قاچدی قوناقلارین اوشاقلاریلا ائوی داغیتماغا!
هامی ییغیشدی باشیما ، كیشی لر نوبت ایله منی اؤپوب باغریلارینا باسدیلار، اوره ییمده دئییرم آخی من اولومدن قاییتمامیشام ، فقط ییخیلمیشام باشیما بخیه ووروبلار ، كیمدی دوشونن، اوزومو اؤپمكدن ،اؤزومون دریسی سویولماقدان پیس اولموشدو ، دئییرم آخی بالام دا اؤپوسن - اؤپوسن نییه دریمی قازیسان ؟!! اوپوش - گؤروشدن سونرا یوبانماغیمی سؤیله ییب تئز قاچدیم ایبراهیم گیلین قاپیسینا و اوندان 50 مین تومن بورج آلدیم و گئتدیم قوناقلارا یئمك آلام.
قوناق دئمه ائو ییخان دئ، اوشاقلاری آز قالیردیلار تاوانی (سقفی) یئره گتیره لر ، بؤیوكلر ده آدی گلیب لر منی سوروشالار ، بیری ناغیل تعریفلیر ، بیری كئچمیشین قارین – باریساغین سؤكور و......
آنجاق بو بیر گون به تر گونویدو و موز قابیغی بیله مه چوخا باخدی،آللاه هئچ كیمین قاپیسنا موز قابیغی قیسمت ائله مسین !!
یازان :حسین واحدی
