قیلقمیش ناغیلی
قیلقمیش ناغیلی
بو ناغیلین بیر قسمی اسکی آذربایجاندا یعنی اورمو گولونون غربی قسمت لرینده زاگرس داغلارینین اتکلرینده باش وئریر.
اسکی زامانلاردا بین النهرین ده (اوروک) آدلی شهرین باشچیسی وشاهی اولموش
قیلقمیش.چوخ سئودیگی یولداشی(انکیدونون) اولومونده ن صونرا جاویدانلیق(اولمزلیک) فیکرینه دوشور.کاهن لرین مصلحتینه باخاراخ بو ائشین سری
خزر دنیزینده یاشیان (اوتنا پیشتیم) آدلی بیر کیشینین الینده گمیش.
قیلقمیش او ادامی تاپماخ اوچون بین النهرینین (اوروک) شهرینده ن یولا چیخیر.
قهر مان یولو اوستونده ارتته نین(ایندی کی غربی اذربایجان) شرقینده یئرله شن
(مئشو) داغیندان گئچیر.(مئشو داغی بو گونکی مرند و گونی ماحالینین آراسیندادی)
قیلقمیش افسانه سینده بو داغ ایکی زئروه لی (ایکی قلله لی)گوسته ریلیر.
نهایتده قیلقمیش بو یولدان خزر دنیزینین کناریندا یئرلشمیش (دیلمانا) چاتیر .و اورادان
بیر گمی نن دنیزین ائچینده جاودانه لیقه چاتمیش آختاردیغی آدام(اوتا پیشتیمی)تاپیر.
و دنیزین ائچینده اوز ائسته دیگینی اونا دئییر.
جاودانه لیقه چاتمیش آدام اونا دئییر کی :
چون سن یاتیرسان و یاتماق سنین یاشایشین بیر قسمی اولموشدور بو نا گوره داها سن
جاودانه لیقه چاتا بیلمرسن و یاخشی سی بودور کی اوز خالقیین اراسینا قئیدیب و قالان
عومرویون خالقا خدمت ائده سن.
قیلقمیش اوتنا پیشتیمده ن ایریلاندا آروادی اونا دئییر کی :
قیلقمیش بیر بئله زحمت چکیب گلمیشدیر سن اونا بیر شئی وئرمه دین.
اوتنا پیشتیم قیلقمیشه دئییر کی :خزر دنیزینین معین یئرینده. سویون ترکینده بیر تیکانلی اوت (بیتگی )وار کی اونو یئین قوجا جاوانلاشار .
قیلقمیش گمی نن قئیدنده او یئری تاپیب قیچینا بیر داش باغلیب سویون ترکینه گئدیر ونهایت او اوتی تاپیر .لکن بیر ایلان او اوتون ائیسی نی آلیب و اونی تمامیله یئییرو قیلقمیش نه جاودانه لیق تاپیب ونه ده جاوانلاشیر بلکه اوز خالقی آراسینا قئید یب واونلارا خدمت ائتمه گه باشلیر .
بهمن وحدتی (باهار )
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
یازینین قایناغی
بیرینجی شكیلین قایناغی
ایكینجی شكیلین قایناغی
كندیمیزده آنامین تندیری
كندیمیزده آنامین تندیری
كندیمیزده، گؤز آچدیم دونیایا، دیل آچدیم دانیشدیم و آنامین لای - لای لاریندان موسیقی اؤیرنیب نغمه لر اوخودوم. گونلرین بیر گونون ده تندیریمیزین تؤكولوب داغیلان بیر چاغیندا ، آنام دئدی: آی منیم نازلی بالام آرتیق داها تندیریمیز تؤكولوب – داغیلیب دیر، گل گئدك تندیر توپراغی گتیرك و یئنی دن بیر تندیر قویاق (دیكك)، دئدیم: آی آنا جان تندیر توپراغی ندیر؟ آنام دئدی: گول بالام بیر قیرمیزی توپراقدیر یاخشی بیر پالچیغی (چومورو) اولار و اوندان گؤزل تندیر قوروب قویماق اولار بونون اوچون ده بو توپراغا تندیر توپراغی دئییریك ،آنجاق اوزون سؤزون قیساسی بیز یولا دوشدوك ، كندین شمال تاییندا بیر تپه وارییدی، بیز تپه یه دوغرو یولاندیق و یئتیشدیك. تپه نین چوخلو یئرلری قازیق- قازیق ایدی من سوروشدوم: آناجان بو تپه ندن بؤیله قازیلیبدیر، آنام سؤیلدی: دوزلو بالام بو تپه نین توپراغی چوخ یاخشی قیرمیزی توپراق اولدوغو اوچون كندین هامیسی بوردان توپراق آپاریرلار. آناملا بیرلیكده توپراغی قازیب بیر ائششك ایله بیر قاتیرا یوكلییب ائوه قاییدیق. ائوده باشلادیق پالچیق توتماغا و پالچیغی بوللو (چوخلو) آیاخلاماغا، بیر گون سونرا (پالچیق یئتیشندن سونرا) آنام باشلادی تندیری قویماغا (دوزلتمگه)، آنجاق تندیر دوزلیب بیتدی. آنام تندیرده اود یاندیریب اونون پالچیغینی بیشیریب ساخسی(سفال) دك بركیتدی بیر گون سونرادا خمیر دوزلدیب چورك یاپدی ،آنام تندیریمیزده یئدی چئشیت (نوع) چؤرك یاپاردی: 1- ساج لاواشی 2- تندیر لاواشی و بئش چئشیت قالین چؤرك : 1- یالین قالین (خمیریله اولونموش قالین چؤرك)، 2- یاغلی فتیر (ساری یاغ ایله دوزلمیش خمیردن اولونان قالین چؤرك)، 3- سوت فتیری (سوت ایله اولونموش خمیردن اولونان قالین چؤرك) 4- قاتیق فتیری (یالین خمیرین اوزونه قاتیق یاخیب اونو قالین یاپاردی و بو فتیر هامیسیندان آرتیق قیزاراردی)، 5- ته ته (tƏ tƏ) (بو قالین چؤریی ده اؤزللیكله یاز چاغیندا داغ تره سینین واختیندا یاپاردی. آنام گئدیب داغدان یئملی اوتلاردان او جمله دن: یاغلیجا، قاز آیاغی، ماندا، سیغیر دیلی و باشقا دادلی – یئملی اوتلاردان دریب گتیریب و خمیرین ایچینه قویوب و بیر قالین و بؤیوك چؤرك یاپاردی بو قالین چؤرك هامیسیندان دادلی اولاردی. بو چؤرك لر كندیمیزین دییرمانیندا دارتیلان اونلاردان اولدوغو اوچون و بو اونلاتر كپكلی (سبوسدار ) اولدوغو اوچون بیرده یاناجاقلاری آغاج و تزك (حئیوانلارین فضولاتی) اولدوغو اوچون چوخ دادلی اولاردی. آنامین تندیرینده چوخلو شیرین آن لاریم اولوبدور، یاز ایله یای دا مكه، ات كابابی، یئر آلما كابابی بیشیرردیك، پاییزایله قیش دا ایسه چؤرك یاپاندان سونرا هامیمیز بیرلیكده آیاقلاریمیزی تندیره ساللاییب، آنام ایسه بیزه ناغیل دئیردی.
كاش او گونلر بیر ده قاییتسایدی! ... كاش!
یازان: بهرام حسینی (سومئر)
