یاشام چئوره سینى قوروماق یئددیجه سی مبارک اولسون!
چئوره نى قوروماق دؤرد دنه قوشو طبیعته بیراخماق دئییل!! بئش دنه پیشیگى، چؤل ده ساخلاماق دئییل!! چئوره اورمو گؤلودور ... یاشام بورادادیر، .... بوراسی آذربایجانین گؤز ببه یى ...
یاشام
یاشام
یازان: حسین واحدی
یاشام(1) گؤزلدیر.
اینسانلار اونو، چیركینلشدیرمك ایسته ییرلر.
یاشام، سئوگی دیر.
اینسانلار نیفرت آختارماق ایسته ییرلر.
یاشام آخار سو كیمى دیر، ترسینه یئریش ائتمك اولماز.
اینسانلار ترسینه یول گئتمك ایسته ییرلر.
یاشام تیكانلی بیر قیزیل گول كیمیندیر.
اینسانلار اونو قیزیل گولسوز، بیر تیكان ائتمك ایسته ییرلر.
یاشام، سسی خوش بیر بولبولدور.
اینسانلار اونو، لش یئین، ائتمك ایسته ییرلر.
یاشام، یاكاموز كیمی دیر.
اینسانلار اونو قارالاماق ایسته ییرلر.
یاشام، باریش دیر.
قارداشلیق دیر.
بیرلیك دیر.
اینسانلار، اوندا، آیریلیق لا، دوشمنلیك آختاریرلار.
یاشام، یاشاماق دئمك دیر.
اینسانلار ایسه اؤلومو ایسته ییرلر.
اینسانلار ایسته ییرلر...
------------------------------------------------------------------------
(1) یاشام: یاشاییش، یاشاماق
توركجه میزی قوروماق، آنادیلی بورجوموزدور
توركجه میزی قوروماق، آنادیلی بورجوموزدور
یازان: حسین واحدی
اولو یارادان، اینسانلاری یاراداندا اونلارین دانیشدیقلاری اوچون دیلی پای وئریب و اینسانلارلا حئیوانلاری فرقلندیریب دیر. بیز موسلمانلارین قوتسال كیتابی، قورآن-دا ایسه بو دیل لر تانری-دان بیر بَلیرتج (نشانه) اولاراق گؤسته ریلیبدیر. بللی اولدوغو كیمی دیل تانری وریندن، چوخ اؤنملی ساییلیب و یوكسك یئره صاحیب دیر.
بوتون دیللر گؤزل دیر و یئرینده هامیسینا دَیر وئریب اونلاری قورویوب ساخلاماق بیز اینسانلار اوچون آغیر گؤرَودیر(وظیفه)–دیر. بونون یانیندا هر اینسانین اؤز آنا دیلی داها فرقلی و اؤنملی ساییلیر. اینسان اؤز آنا دیلینده دویغولارینی اوزه چیخاریب، اونلاری یاشادیر. آنا دیلینی بیلمه ین اینسان ایسه اؤز آنا دیلینده اولان دویغولاردان اوزاق قالاراق، اؤزگه دویغولاری ایله یاشایاجاق دیر!
ایندیكی چاغیمیزدا آنا دیلینین یانیندا، هر اینسان دونیانین باشقا دیللریندن، بیر- ایكی سینی ایسه باجاراندا، دونیایا نئچه آچی-دان و نئچه یؤن-دن باخا بیلیب و نئچه اینسان ساییلیر. آمما آنا دیلین بیلمه ین ایسه، اون دیل بئله بیلسه ده، ظولوم آلتیندا یاشاییر. آنا دیلی بیر اینسانین وارلیغی ساییلاراق اونو بیلمه ین اینسان، اؤز وارلیغیندان اوزاق دوشه رك، آنا دیلینده اولان بوتون دویغولار ایله گؤزللیك لردن محروم قالیر.
دونیانین او بیری اینسانلارینا تای بیزم ده، اؤز آنا دیلیمیز واردیر. بیزیم آنا دیلیمیز اولان توركجه (آذربایجان توركجه سی)، دونیانین گوجلو، گؤزل، قایدالی و دَیرلی دیللریندن ساییلاراق، یاشاماقدادیر. بیز ایسه اونو یاشاتمالیییق. اؤنجه اؤلكه میزین قانونوندان فایدالاناراق، اونو اوخول-لار ایله بیلیم یوردلاردا دیری ساخلاماق ان واجیب اولان دیر و بودا رؤیالاردان اوزاق قالان بیر زاد دئییل دیر. ایسلامی اؤلكه میزده بو ایمكان وار و تئز-گئج یاراناجاق دیر و بو ایشله تانری وَریندن وئریلن پای-ا یییه (صاحب) چیخاجاییق.
اونون یانیندا ایندیكی دورومدا، یئتیری
(رسانه)-لرین هامیسیندا، اؤزللیك له رادیو-تلویزیون دا، توركجه میزی تمیز و دوزگون
دانیشماق ایله، دیلیمیزه بیر آیری یاردیم ائده بیله ریك. تأسفله بو ایكی یئتیری
(رسانه) ده، اؤزللیكله اوستانی شبكه لرده (آذربایجان تورك لری یاشایان اوستان
لارین شبكه لرینده) توركجه میزه هر دیلدن بیر آز قاتیب یئنی بیر دیل یارادیب لار و
یقین اولاراق كوتله نین ده (مردم) دانیشیغیندا تأثیر قویولور.
گؤزل توركجه میز رادیو-تلویزیون دا دوغرو-دوزگون و تمیز دانیشیلسا، یوزده-یوز كوتله نین ده دانیشیغی دوزگون توركجه اولاجاق دیر. جمله نین سونوندا تكجه بیر توركجه فعل گتیرمه یه، توركجه دانیشماق دئمزلر!! گركلیدیر بونا چوخ دقت ائدیب دیلیمیزین آرادان گئتمه سینه یاردیم ائتمه یك. ایندیكی وضعیت ده توركجه كیتاب لار ایله نشریه لردن ایسه فایدالانا بیله ریك. بو ایشله هم اونلار آیاق اوسته قالار همده توركجه میز یاشایار.
اؤزوموز ایسه دانیشیغیمیزا دقت ائتمه لیییك، نه زامانادك دیلیمیزه خور گؤز ایله باخا جاییق؟ ندن توركجه دانیشاندا جمله میزین چوخونو باشقا دیلده دئییریك، بودا كیلاسمی؟ منجه كیلاس و افتخار، توركجه میزی دوزگون دانیشماقدادیر. پیس عادت لریمیزدن بیری عددلری، بویالاری و... باشقا دیلده دئمك دیر. تورك، توركجه!! دانیشاندا اؤلكه ده یاشایانلارین هامیسی نه دانیشدیغینی آنلایا بیلیر و اودا توركجه میزه هر دیلدن قاتماسی ندنی (سببی) دیر. همن آدام باشقا دیلده دانیشاندا چالیشیر هم تمیز، همده لهجه سیز دانیشسین!! و بیری بیلمه دن آیری بیر دیلین كلمه سین او دیله قاتاندا، ایش گولمه یه چكیر!
دیلیمیزین آرادان گئتمه سی ائله بو عددلر ایله بویالار و جمله میزده تكجه توركجه بیر فعلی ایشلتمك دن باشلاییر، نه زامانا كیمین، بیر-بیریمیزه، واز گئچ نه اولاجاق -دئیه جه ییك؟ دوروم بئله گئدیرسه، ساباح دیلیمیزدن قورو بیر آد قالار!!
دیلیمیزی قوروماق ایسته ییریك سه، بوتون دَیرلی یازیچیلاریمیز، تمیز و توركجه قیرامئرینده یازمالیدیرلار. ان اؤنملی سی، كه/كی، اگر، چونكی، آیا و... كلمه لرینی قوللانماق لا دیلیمیزه آغیر بیر ضربه وورماغا داوام ائدیریك. آمما اونلاری دیلیمیزدن آییرماق لا دیلیمیز داها گؤزللشه جك دیر. بو ایش ایسه یازیچیلاریمیزین وظیفه سینی آغیرلادیر. اونلار توپلومون آیدینی اولاراق، دیلیمیزی جانلی و تمیز یاشادیب، ساخلاماسی اوچون داها چوخ چالیشیب، زحمت چكمه لیدیرلر.
دیلیمیزی یاشاتما، یئرلرین بیری ایسه اینترنت دیر. وبلاگ لار ایله سایت لاریمیزدا توركجه میزه اؤزل یئر وئریب اونو قوللانماق لا بیر آیری یاردیم ائده بیله ریك.
بو قیسا یازیدا ایسته ییم آنا دیلیمیزی قوروماغی خاطیرلاتماق دیر و هر بیر آذربایجان توركونه اؤز دیلینی قوللانماق و اونو یاشادیب گله جك نسیل لریمیزه ساخلاماق، آنا دیلی بورجودور. اومود ائدیرم دیلیمیز یاشام بویو یاشایاجاق دیر.
سن... من...
سن... من...
سن بیر گولونج،
من بیر دوداق.
سن كپنك،
من ده باغ.
سن جئیرانسان،
من اویلاق.
سن قاراسان،
منده آغ.
سن قایاسان،
منده داغ.
سن من-سن،
منده سن،
بیز سئوگی ییك،
شمع اولوب،
بیر گه یاناق،
عشق اولاق!
شعر: حسین واحدی
***
اویلاق: مأوی (یاشام یئری)
قارا: بورادا كؤلگه آنلامیندا دیر
اونودماز وطن سنی ..
اونودماز وطن سنی ..
توز باسیب ائشیتمیر صدفلی سازین
گلمیر قولاغیما او خوش آوازین
قاریشدی تورپاغا صؤحبتین سؤزون
یانیرام سنده كی كامالا درویش
اورمیه نین آدلیملاری كیتابیندان رحمتلیك آشیق «درویش»- ین یاشامی نی اوخویوب قورتولاندان سونرا اوره ییمی غم باسیب اوركدن آه چكدیم. ندن بئلنچی بیر اینسانلاریمیز اونودولوبلار؟!! بونا گؤره ماراقلاندیم آشیغین كندینه گئدیب، قبرینی زییارت ائدم. یولداشلاریمین بیریله بو قونویو آرایا قویوب اونون كندینه گئتمه یی قرارا گتیردیك.
قراریمیز جومعه گونونه یدی و زامانین اوچدوغونا گؤره بو گون تئزلیكله گلیب چاتدی، گون اورتادان سونرا «كوردلر» كندینه ساری یوللاندیق، كند اورمیه نین چی چست یولونون 5 كیلومترلییینده یدی،كنده یئتیشیب، اورادا یاشایانلاردان قبیرسانلیغین یولونو سوروشدوق، نئچه دقیقه دن سونرا كنددن آزجا ائشیكده اولان قبیرسانلیغا یئتیشدیق، تورپاقلی بیر یول و سس سیز بیر آخیرت ائولری.. آخیرته قاووشانلارا بیر فاتیحه وئرندن سونرا، ته له سه رك تئز قبیرلری بیر- بیر آختاریب یازیلارینا دیققت ائدیردیك، آما رحمتلیك درویش-ین قبیرینی تاپا بیلمه دیك. اورالاردان كئچن بیر چوباندان آشیغین قبیرینی سوروشدوق و كاشكی سوروشماسایدیق! ، چوبان او كندین یاشایانلاریندان اولاراق آشیغین قبیرینی تانیمیردی!!
نئیله مك دئمه آشیق ائله اؤز كندینده ده قریبییمیش.گؤی ده بو قریبلییه دؤزه بیلمه ییردی و آغلاماق ایسته ییردی.. اومودلریمیزی پوزمایاراق،بیرینین یولدان كئچمه سینی گؤزله ییردیك،او آندا بیر پیكان قبیرسانلیغا ساری گلدی،دئمه تانری یئتیردی! بیزیم یانیمیزا یئتیشه نده اوندان آشیغین قبیرینی سوروشدوق و شوكورلر اولسون سوروجو قبیری تانییرمیش و اونو بیزه گؤسته ره رك اؤزوده بیزیمله قبیرین یانینا گلدی، اللی یاشیندا اولان او معرفتلی بی (یاری جینابلاری) بیزه حورمتله یاناشیب، آشیغا فاتیحه گؤندرندن سونرا آزجا اونون یاشامینی بیزیم اوچون آچیقلادی و سورولاریما جاواب وئردی.
رحمتلیك آشیق درویشین قیساجا یاشامیندان بئله دئمك اولار:
آشیق درویش فرهاد اوغلو 1309 – نجو گونش (شمسی) ایلینده اورمیه نین «كوردلر» كندینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. او ده یرلی اوستاد آشیق فرهاد كیمی آذربایجانین سنتی موسیقی سینین آدلیملاریندان ساییلیر. آشیق درویشین گؤزل، ایستی و صمیمی سه سینه گؤره آشیق فرهادین شاگیردی اولموشدور. درویش چالان ساز سه سی جانلارا كئچیب و گؤزل سه سیله اونودولموش اثرلره جان باغیشلاییردی. بو اونودولماز اوستاد 1372 ـ نجی ایلین قویروق دوغان(مورداد) آیینین دوققوزوندا، گؤزلرین دونیایا یوموب،اؤز دوغوم یئری اولان «كوردلر» كندینده تورپاغا تاپشیریلدی. آشیغین تشییع-ی جنازه سینده اینه سالماغا یئر یوخویموش و بو اونون خالق ایچینده نه قدر سئویملی اولدوغونو گؤسته ریردی.
آشیق درویش یاشام بویو (همیشه لیك) آذربایجانین سنتی موسیقی سینی سئورلرین اوره یینده قالاجاقدیر و بو سه س اورمیه اوچون قالارگی بیر سه س اولوبدور. رحمتلیك درویش ایرانین بوتون میللی موسیقی فئستیواللارینا قاتیلب و یوكسك یئرلره ال تاپیب،اؤدول لر قازانیب دیر. او نئچه ایللرده اورمیه رادیو، تلویزیونویلادا ایش بیرلیگی آپاریبدیر. او ده یه رلی اوستاد چوخلو شاگیردلرده موسیقی دونیامیزا تربیه ائدیب دیر، اونلاردان، آشیق اسمعلی (اورمیه – اونون بیرینجی شاگیردی)، آشیق صبور شریفی (اورمیه)، آشیق عبدالله اشرفی (قورد تپه)، آشیق ذكریا ملكی(قولونجو)، آشیق رضا پوینده (سولدوز) و ...آد آپارماق اولار.
آشیق درویش، متین، ویقارلی و عاریف بیر كیشی ایدی، دئمك اولار او خصلت ایله صنعت ده، اصیل و نمونه بیر آشیق و اوزان دیر. رحمتلیك درویش آشیق صنعتینه اؤزونه مخصوص اولان نئچه هاوا یادیگار قویوب. اونلاردان «شكر یازی هاواسی» و «غربتی هاواسی»- نی آد آپارماق اولار. بو هاوالار ایندیده اورمو آشیق لارینین آراسیندا چالینماقدادیر.
سونوندا دئمه لییم بئله نچی اینسانلاریمیزا سایغی گؤسته رمه لییك و اونون شانینده اولان بیر مزارلیق تیكیب هئچ اولماسا آدینا بیر خییاوان یارادیب هئیكلین پاركلارا قویمالییق.
منه یاردیم ائدن، «شكاری» و «یاری» جینابلارینداندا تشككور ائدیرم و اونلارا جان ساغلیغی آرزیلاییرام.
یازیب، حاضیرلایان : حسین واحدی
