اورمیه ده بیرینجی‌قار...

... Urmiyə,də birinci qar














 شكیللر : حسینـ واحدی

Şəkillər : Hüseyn vahedi

علی ضیایی ایله دانیشیقدا:

تئاترا ده یر وئرمه لییك..

غربی آذربایجانین تئاتر دورومونو بیلمك اوچون، اورمیه شهرینین گنج و زحمت چكنلرینین بیری اولان «علی ضیایی» ایله صمیمی دانیشیغیمیزی سیز عزیز اوخوجولاریمیزا تقدیم ائدیریك، اومود ائدیریك بو دانیشیق تئاتر اوچون فایدالی اولسون.

-        اؤزونوزو اوخوجولاریمیزا تانیتدیرین؟

من «علی ضیایی» اورمیه نین سید جاواد محلله سینده دونیایا گؤز آچمیشام و ابتدایی و اورتا تحصیلاتیمی قورتاراندان سونرا تهراندا نمایش قولوندا (ریشته سینده) لیسانس آلمیشام. من 1375 ایلینده نوكلر فیزیك بیلیمی (فیزیك هسته ای) قولونو ترك ائدیب سرباز گئتدیم و نمایش له تانیش اولدوغوم اوچون سربازلیقدان سونرا نمایش قولون اوخوموشام. لیسانسی بیتیرمكدن سونرا اورمیه یه قاییدیب، » نمایشخانه « مؤسسه سین آچمیشام و تئاتر و نمایشه علاقه سی اولانلارا بیر یئر اولماق اوچون بورانی آچماق منیم اؤزومون هدفلریمدنییدی. اورمیه ده بو قولا گئتمك اوچون هئچ بیر مؤسسه یا یول گؤسترن بیر یئر یوخویدو و بودا منی بو مؤسسه سنی آچماغیما ترغیب ائتدی.

-        خالقیمیزلا، تئاتر و یا نمایشین رابطه سین نئجه گؤرورسونوز، تئاترین جامعه یه ائتگی سی (تأثیری) نه قدردیر؟

عاییله لر ایچینده تئاتر و نمایش یئرینه دوشمه ییبدیر و هله ده چوخلاری اویونچویا (بازیگره)، مشغول ائدیجی گؤزو ایله باخیرلار، اویونچولوق حیسسی بیر ایش دیر و آكادمیك اولدوغو اوچون، قایدالی ساییلیر. تئاتر و اویونچولوق اینسانلارین عقده سین آرادان آپارماسیندا مهم رول اویناییر، جامعه نین دردلرین تئاتر ایله گؤسترمك اولور و بو آرادا تاماشاچیلارلا یاخشی بیر ایلگی قورولسا و باخانلار اؤز دردلرینی اوردا حیسس ائده بیلسه لر، اوركلری بوشالیب، راحاتلاشاجاقلار و بودا جامعه ده جدی توتولمور، بورادا تئاتری مشغول اولماق گؤزونده گؤرورلر، یعنی تئاتر باخماق ایمكانی اولورسا! هفته نین سون گونلری گئدیب نمایشه باخماق و بیر آز گولوب، باشلارین قاتیب ائوه دؤنمك دئمكدیر!

تئاتر پیسكولوژی (روانشناسی) باخیمینداندا یوكسك (عالی) درجه ده یئری وار و نمایش قالیبینده خالقیمیزا چوخ سؤزلری دئیه بیله ریك، باخساق تلویزیون دا  بعضی اؤیرتمه لری (آموزش لری) گاز،برق یا باشقا ارگان لار نمایش قالیبینده خالقیمیزا اؤیره دیرلر و بونون ائتگیسی (تأثیری) باشقا یوللاردان چوخدور.

كولتورل باسقین-ین (تهاجم فرهنگی نین) ، قاباغین آلماقدادا نمایش و تئاترین یوخاری درجه لی رولو وار، بیز اؤز كولتوروموزو دیری ساخلاماق اوچون بو موضوعیا چوخ ده یر وئرمه لیییك، میثال اوچون اورمیه نی دئسك آذربایجان بؤلگه سینین مدنییتینده بؤیوك بیر یئره مالیك دیر و شهرلشمه تاریخینده بو منطقه نین او بیری شهرلریندن داها چوخ قدیم تاریخی وار، حتتا تبریزدنده قاباقدیر و بو سبب اولور بیز كولتوروموزو ساخلاماغا لاپ چوخ زحمت چكك، آما بو مدنییتین قاباغیندا، تئاتر باخیمیندان اورمیه اؤزونه لاییق بیر یئرده دئییل و بو قُولو (رشته نی) یئنیدن دیریلدیب یوكسك یئره چاتدیرمالیییق و بو یولدادا كولتور یاراتما (فرهنگ سازی) اولماییب.

-        اوشاقلارلا تئاترین ایلگیسی نئجه دیر؟

تئاترییلا اوشاقلاریمیزین عقده سین بوشالدا بیله ریك، میثال اوچون بیزیم اؤیره تیم‌ (آموزشی) مؤسسه ده تئاتر درمانلیغی آدیندا كیلاسلاریمیز اولور و بو كیلاسدا اوشاقلارین پیسكولوژی لرینین اوستونده ایشله ییریك و نمایش قالیبینده، بوشلوق اولان یئرلری ترمیم ائدیریك و اویونلا كئچمیشده اولان عقده لر بوشالیر و بودا اوشاغی راحاتلادیر و جامعه ده راحاتجا یاشاییر و بونو یونگول توتماق، كولتوروموزه ضربه وورور.

-        سیزجه عاییله لر بو قونویا نه گؤزده باخیرلار؟

عاییله لر ایچینده تاسفله هله یئرینه دوشمه ییب و نمایش یا تئاتر ایله چوخ تانیش ده ییرلر و بیلیم یوردونا (دانشگاها) گئده نده ده بونو سئچمه یی دوشونمورلر و گئتدیكجه بو دوزه له بیلر.

-        بونا نه یوللارییلا و كیملر یاردیم (كمك) ائده بیلر؟

یاردیم ائتمك اوچون نشریه لر، رادیو – تلویزیون، مسئول لار و.. بئلنچی یاردیملارلا چوخ ایشلر گؤرمك اولار، مثلا، تورك دیلینده اولان «آداخلی» سریالینا باخساز، بو فیلمدن یاخشی استقبال اولونوب و یا بوندان اؤنجه یایینلانان «دومان» ، «آتا» و باشقا توركجه سریال لار، اؤز یئرلرین جامعه ده تاپیبلار و استقبال دا بونلاردان چوخ اولوبدور و بونلار كولتورل باسقین –ین قاباغیندا مهم رول اویناییرلار.

آما تاسف له تلویزیون تئاترا یاخشی ده یر وئرمه ییبدیر و تئاتر اوچون هئچ یاریم ساعاتلیق دا برنامه یوخدور و تئاتر اوچون هفته لیك برنامه اولسا او برنامه ده تئاتر جامعه ده تانینار و تئاترین خبرلری و چتینلیكلرده یاییلار (پخش اولار). بئلنچی ایشله ده گؤزلر تئاترا عادت ائدر و بودا جامعه ده احتیاج اولاراق یئرینه دوشر.

نشریه لرده تئاترا گؤره هئچ اولماسا بیر ستون آییریب بو موضوع یا درین باخمالیدیرلار و من اومود ائدیرم بو گئتدیكجه گؤروله جك.

مسئوللاردا مدیریت ضعفینی آرادان آپارمالیدیرلار و ده ییشیكلیك لر و برنامه سیز ایشلر تئاترین تانینماماسینا ندن (سبب) اولوبدور و اوزون مدت لی برنامه لر ایشلریمیزده یوخدور و بعضن سلیقه لی ایشلر برنامه لری قاباغا آپارمیر.

تازالیقدا دؤولتی بؤلوم لرین حمایتیده آرتیب دیر و »سازمان ملی جوانان« و »حوضه هنری« هره سی آیری – آیری فئستیواللار (جشنواره لر) آچیرلار، آمما دردیمیز بئلنچی ایشلرله حل اولمایاجاقدیر و ایشلریمیزده وحدت اولمایینجا موفق اولمایاجاییق.

تئاتر اوچون نظارت ده ضعیف دیر و بعضی خصوصی اؤیرتمه یئرلرینده اوچ آیا مدرك وئریرلر و بودا دوز ایش دئییل و تئاترا ضربه وورور.

-        تئاتر نجور بیر احتیاج ساییلا بیلر؟

باخین، اینگیلیزجه (انگلیسی) اؤیرنمك نئجه یئرینه دوشوب، چوخلاری چالیشیر بو دیلی اؤیرنسین و اؤزلرینه بیر احتیاج بیلیرلر و گرك جامعه میزده تئاتردا بئلنچی یئرده اولسون، و هامی تئاترین ده یرین بیلسین. بیر مهندیش، دوكتور، بسله ییجی (پرستار) و... خالقیمیزلا داورانیش لارین (رفتارلارین) باجارا بیلسه لر چوخ چتین لیك لر قاباغا گلمز و یا بعضی آتا – آنالار اوشاقلارلا مختلف موقعیت لرده نئجه داورانسینلاری بیلمه ییرلر، یعنی نه زامان حیرصله نیب و نه زامان تشویق ائتسیملر و حیرصله ننده دوغرودان حیرصله نیرلر و بعضن ائله ایشلر گؤرورلر، اوشاقلاردا پیس خاطیره یارانیر و اؤزلریده سونرادان پئشمان اولورلار. تئاتر چون نمایش دیر بوتون داورانیشلار نمایشی دیر و هئچ كیم دوغرودان حیرصلنیب اؤزونده راحاتسیز ائتمیر و بو نمایشی حیرصلنمه یی ده اؤز داورانیشیمیزا گتیرمه لیییك و بونو دوشونسك تئاترا باخماق و بو حیسس لری باجارماق بیزه احتیاج ساییلار.

آرتیق دئسك، تئاتر احتیاج دیر، تفریح و باش قاتما دئییل، قونشو اؤلكه لرده مثلن آذربایجان جومهورییه تینده «آرشین مال آلان» و «مشدی عیباد» ، نمایش لری خالق ایچینده اؤزلرینه یئر آچیبلار و حتتا دانیشیقلاریندادا تأثیر قویوبدور و یا آوروپادا «شكسپیر» نومایش لرین میثال وورماق اولار.

حتتا فرانسه نی دئسك، بو اؤلكه ده تئاتر عاییله لر ایچینده یاخشی بیر حیسس یارادیب و دئیلر لر فرانسه لینین هفته سونو تكجه ایكی دولاری اولسا، بیر دولارین تئاتر اوچون آییراجاقدیر.

تئاتر جانلی (زنده) اولدوغو اوچون تأثیری تلویزیوندان داها قاباقدیر، چون تئاتردا اویونچویلا، باخانلار اوز – اوزه و نفس – نفسه دیرلر و هر نه جانلی دیر و حتمن ده تأثیری یوخاری اولاجاق دیر و منجه عاییله لر تئاتری اؤزلرینه احتیاج بیلمه یینجه، تئاتر یئرینه دوشمه یه جك.

-        تئاتر، اوخویانلار بیزیم اوستاندا نه چتینلیكلرله اوز – اوزه دیرلر؟

تئاتر اوخویانلار اوچون ایش زمینه سی اوستانیمیزدا یوخدور و بودا، اونلاری تهرانا یا باشقا شهرلرده ایش تاپیلان شهرلره گئتمه لرینه ندن (سبب) اولور، ائله ایش گؤرمه لیییك، بئلنچی اینسانلاریمیز درس لرین قورتاراندان سونرا اؤز اوستانیمیزا قاییتسینلار.

-        سونوندا نه دمك ایسته رسینیز، بویورون؟

یئری وار، كئچمیشده تئاترا زحمت چكنلرینده آدلارین آپارام، البته چوخونون آدی یادیمدا دئییل آما هر حالدا یادیمدا قالانلاردان؛ آغالار غلامرضا عزیزی، جلیل آغداشی، جلال ذوالقدر، خسرو دستگیر، رحمتلیك بهمن احمری، رحمتلیك شهریار جعفر دوست ،... و ایندیكی نسیل دن، پدرام رحمانی، بابك لطفی، حامد اسماعیل وند، كریم علی خواه (كریم بی، فجر فئستیوالینا كیمی ایش آپاریب دیر) و... بو عزیزلریمیز و آدلاری یادیمدا اولمایان چوخلو عزیزلر، تئاتردا  و اؤیرتیمده (آموزش ده) زحمت چكیب و چكیرلر.

سونوندا سیزدنده بو موضوع یا ده یر وئردییینیزه گؤره تشككور ائدیرم و اومود ائدیرم، بو دانیشیق  بو موضوعنون جامعه ده یئر تاپماسینا، بیر باشلانیش اولا.

دانیشیغی آپاران: حسین واحدی

اورمیه نین اسكی تپه سی: گؤی تپه

اورمیه ایرانین آذربایجان بؤلگه سینین اسكی و تاریخی شهرلریندن ساییلیر. بو شهرین قیراغیندا اولان چوخلوجا تاریخی آبیده لر و اسكی لی تپه لر (آلتی مین ایللیك) بو سؤزو قبول ائتدیریر. گؤی تپه اورمیه نین قوزئی دوغوسونون 6 كیلومئترلییینده یئر توتوبدور.

گؤی تپه اورمونون اسكی تپه لرینین ان آدلیملاریندان ، زنگین ایزلرلره دولودور و آذربایجانین فخر ائدیجی ایلایینین(تاریخینین) گؤسته ریجیسیدیر. 1948نجی دوغوش (میلادی) ایلینین قازینتیلاریندان اؤنجه اینگیلیس لیلر بو اسكی لی بؤلگه ده 1313 نجو گونش(شمسی) ایلینده بیر لؤوحه اوستونده ناخیشلی قیلقمیش شكیلین اله گتیردیلر. بو بؤلگه دن اسكی تانریلارلا ناخشیلی اولان استوانه لرده تاپیلیبدیر.

«بورتون براون» اینگیلیسلی قازینتیجیلارین باشچیسی اؤز آراشدیرمالارینی «آذربایجان قازینتیلاری» آدلی عونوانلا 1948 و 1951 ایلینده لندن ده یایینلامیش و آذربایجان و گؤی تپه تمددونون بئله ایضاح ائدیب دیر:

" گؤی تپه نین یئددی قاتی (طبقه سی) واردیر، بو قاتلارین ان اسكی سی  د.ق(دوغوشدان قاباق)  4نجو مین ایللییه(6 مین ایل بوندان اؤنجه یه) قاییدیر.بو قاتدا چین-چین ائولر،قیرمیزی ساخسی قطعه لر وناخیشسیز بوز ساخسیلار، آچیق ساری بویادا ساده هندسه خطلرله-قهوه رنگینده-، میس و داشدان اولان آراجلار واردیر.

آلتینجی قات: دوغوش دان (میلاددان) اؤنجه اوچونجو مین ایللیكدن، دوغوشدان اؤنجه  بیرینجی مین ایللییه دك قاییدیر. داشلی خیم لی(فنداسیون) و پالچیق دان اولان آبیده لر، كوره ده بیشمیش و ایكی بویالی و ناخیشلی ساخسیلار قهوه رنگلی و قیرمیزی – قارا بویالی مركب هندسه ناخیشلارلا – قطعه لر بو قاتداندیر. بو قات دا میسدن اولان آراجلار  بوللوقجا گؤرونور.بو تمددون داش دئورینه و دوغو آنادولونون میسی نه و آرازین قوزئیینده كی آذربایجان لا ان چوخ باغلیلیغی واردیر.

بئشینجی قات: بو قاتین ساخسیلاری بوز ، گاهدان قارا و هامیساللیقلا(عموما) سورتولموشدورلر(صیقل وئریلمیشدیر).بورادان قاباریقلی (برجسته) ناخیشلارلا اولان ساخسی تاپیلیبدبر، بو ساخسی آنادولو و آرازین قوزئیینده كی آذربایجان تمددونلارینا بنزری چوخدور.

دؤردونجو قات : قارا بویادا و سورتولو و ناخیشسیز اولان ساخسیلار واردیر.

اوچونجو قات: بورادا بیرینجی اینسانلارین قبیرلری و آذربایجانلیلارین آتا- بابالارینین جومجومه لری واردیر، بو قبیرلردن تاپیلان ساخسیدان اولان قطعه لر قیرمیزی بویادا و بعضی لری ایسه الوان سیز ناخیشلاری و بئشینجی قاتین ساخسیلارینا اوخشاری واردیر.

ایكینجی قات: دوغوشدان اؤنجه 1200 و 1500 ایللرینه قاییدیر،سورتولو(صیقلی) قارا و بوز بویادا  ناخیشسیز ساخسیلارلا دولودور.بونلار آنادولونون هیتیت ساخسیلارینا اوخشاییر.

بیرینجی قات: بو قاتدا قیرمیزی و بوز بویالاریندا سورتولموش ساخسیدان اولان قاب – قاجاقلار واردیر.بونلارین اوستونده حئیوانلار دسته لرینده شكیللر چكیلیبدیر. بو قاب - قاجاقلار حسنلی تپه سینده تاپیلان قاب - قاجاقلارا بنزه ییرلر. گؤی تپه نین اوستونده یونولموش داشلار دا واردیر.بو  یونولمو داشلاردا ، حئیوان ناخشلاری (اؤرنك اوچون قوچ و قافلان) واردیر.بونلار دوغوشدان قاباق ایكینجی مین ایللییین سونلارینا و بیرینجی مین ایللییین ایلك لریندندیرلر.بو داشلار آنادولونون اسكی لی یونولموش هیتیت داشلارینا بنزری چوخدور."

حاضیرلایان: حسین واحدی

اؤلكه میزین عشق سرداری

شهید باكری

اؤلكه میز ایرانین تاریخینده یئنی بیر ایسلام انقلابی آدیندا گؤزل بیر صحیفه آچیلدی. بو صحیفه نی اؤلكه میزین قورخماز و آسلان جینسیندن اولان ایگید لریمیز آچدیلار. صحیفه نی ساخلاماق اوچون ده آسلان اینسانلار ایسته ییردی و انقلابدا بئله بیر آسلان لار چوخویدورلار. بونلارین لاپ بؤیوك اینسانلاریندان بیری رحمتلیك «شهید باكری»-دیر.

عشقی، كیشیلییی، ایمانی، عزتی و شرفی باشاران بیر كیشی و او، عشق سرداری اولدو، بو عشق وطن و ایسلام عشیقیدیر.

شهید باكری، 1333 ه. ش ایلینده قوشاچای (میاندوآب) شهرینده، مذهبی بیر عاییله ده دونیایا گؤز آچدی. اوشاق اولار كن، عزیز و ایمانلی آناسینی الدن وئردی و بو اونون اوچون آغیر بیر یاشاییش باشلانیشی اولدو. ابتدایی و اورتا تحصیلاتینی، اورمیه شهرینده قورتاریب، قارداشی «علی باكری»-نی ساواك لار شهید ائتدییی اوچون، سیاست جریانلارینا آیاق قویدو. سردار دیپلم آلاندان سونرا، قارداشینین اؤلوموندن اوزلودوغو حالدا، بیلیم یوردودا(دانشگاه دا) میكانیكلیغه قبول اولدو. او تبریز بیلیم یوردوندا اولدوغو زامانا كیمین، اورانین لاپ چالیشقان انقلاب مبارزلریندنیدی.

او سربازلیق دؤورانیندادا امام خمینی(ره) حضرتلرینین بیلدیریشیندن (اعلامیه سیندن) تبعیت ائدرك، ساخلوو (پادگان)-دان گیزلیجه قاچدی و انقلاب یولوندا چوخلو فعالیت لر گؤردو.

ایسلامی انقلاب اله گلندن سونرا سپاه-پاسداران یاراندیغی زامان اورا عضو اولوب، اورمیه سپاهینین گوجلنمه سینه گؤره چوخ چالیشیب، زحمت لر چكدی. اوندان سونرا ضرورته گؤره اورمیه محکمه سینه گئدیب اورادادا فعالیت ائتدی. سپاهدا اولدوغو حالدا 9 آیا كیمین اورمیه نین شهرداری اولوب مهم و ده یرلی ایشلر گؤردو. شهیدین ائولنمه سی، تحمیلی ساواشینین باشلانماسیلا برابریدی. خانیمینین كبینی (مهریه سی) اونون كلت اسلحه سیدی. ایكی گون كبین كسیلندن سونرا جبهه یه گئتدی. ایكی آیدان سونرا شهرین مصلحتی اوچون قاییدیب جهاد سازندگی مسئولو اولوب یئنه ده لاپ ده یرلی ایشلر خالقا گؤردو. او اورمیه سپاهینین عملیات باشچیسی مسئولو اولدوغو زاماندا بؤلگه ده امنیت یاراتماق و شرق و غرب موزدورلارینی بوردان تمیزلمكده گئجه-گوندوز ایشله ییب زحمت لر چكدی.

او جیبهه ده فتح المبین عملیاتیندا، نجف اشرف تیپینین معاوینی اولان زامان بعثی رئژیمله مقابله ده گؤز ناحیه سیندن یارالاندی. اوندان سونرا، بیت المقدس، رمضان، مسلم ابن عقیل، مقدماتی والفجر، بیردن دؤرده كیمی والفجر عملیاتی و خیبر عملیاتیندا مختلف سیمت لرده بوتون عشق ایله ایسلامی اؤلكه میزدن دفاع ائتدی. نئچه گون «بدر» عملیاتینا قالان بؤیوك انقلاب رهبری، امام خمینی (ره)-نین گؤروشونه گئدیب، آغلایا-آغلایا ایمامدان شهید اولماسی اوچون دوعا ائتمك ایسته میشدی. عشق سرداری سونوندا آرزیسینا یئتیشدی و پیری ندن حاجتین آلدی و 1363–نجی ایلین بهمن آیینین 25–نده بدر عملیاتیندا، عاشورا لشگرینین فرماندهی اولاراق، ملاكه لر قانادلارین اونا طرف آچیب، تانری اونو اؤزونه ساری چاغیردی.

روحو شاد اولسون

یازان : حسین واحدی

اونودماز وطن سنی ..

توز باسیب ائشیتمیر صدفلی سازین

گلمیر قولاغیما او خوش آوازین

قاریشدی تورپاغا صؤحبتین سؤزون

یانیرام سنده كی كامالا درویش

اورمیه نین آدلیملاری كیتابیندان رحمتلیك آشیق «درویش»- ین یاشامی نی اوخویوب قورتولاندان سونرا اوره ییمی غم باسیب اوركدن آه چكدیم. ندن بئلنچی بیر اینسانلاریمیز اونودولوبلار؟!! بونا گؤره ماراقلاندیم آشیغین كندینه گئدیب، قبرینی زییارت ائدم. یولداشلاریمین بیریله بو قونویو آرایا قویوب اونون كندینه گئتمه یی قرارا گتیردیك.

قراریمیز جومعه گونونه یدی و زامانین اوچدوغونا گؤره بو گون تئزلیكله گلیب چاتدی، گون اورتادان سونرا «كوردلر» كندینه ساری یوللاندیق، كند اورمیه نین چی چست یولونون 5 كیلومترلییینده یدی،كنده یئتیشیب، اورادا یاشایانلاردان قبیرسانلیغین یولونو سوروشدوق، نئچه دقیقه دن سونرا كنددن آزجا ائشیكده اولان قبیرسانلیغا یئتیشدیق، تورپاقلی بیر یول و سس سیز بیر آخیرت ائولری.. آخیرته قاووشانلارا بیر فاتیحه وئرندن سونرا، ته له سه رك تئز قبیرلری بیر- بیر آختاریب یازیلارینا دیققت ائدیردیك، آما رحمتلیك درویش-ین قبیرینی تاپا بیلمه دیك. اورالاردان كئچن بیر چوباندان آشیغین قبیرینی سوروشدوق و كاشكی سوروشماسایدیق! ، چوبان او كندین یاشایانلاریندان اولاراق آشیغین قبیرینی تانیمیردی!!

نئیله مك دئمه آشیق ائله اؤز كندینده ده قریبییمیش.گؤی ده بو قریبلییه دؤزه بیلمه ییردی و آغلاماق ایسته ییردی.. اومودلریمیزی پوزمایاراق،بیرینین یولدان كئچمه سینی گؤزله ییردیك،او آندا بیر پیكان قبیرسانلیغا ساری گلدی،دئمه تانری یئتیردی! بیزیم یانیمیزا یئتیشه نده اوندان آشیغین قبیرینی سوروشدوق و شوكورلر اولسون سوروجو قبیری تانییرمیش و اونو بیزه گؤسته ره رك اؤزوده بیزیمله قبیرین یانینا گلدی، اللی یاشیندا اولان او معرفتلی بی (یاری جینابلاری) بیزه حورمتله یاناشیب، آشیغا فاتیحه گؤندرندن سونرا آزجا اونون یاشامینی بیزیم اوچون آچیقلادی و سورولاریما جاواب وئردی.

رحمتلیك آشیق درویشین قیساجا یاشامیندان بئله دئمك اولار:

آشیق درویش فرهاد اوغلو 1309 – نجو گونش (شمسی) ایلینده اورمیه نین «كوردلر» كندینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. او ده یرلی اوستاد آشیق فرهاد كیمی آذربایجانین سنتی موسیقی سینین آدلیملاریندان ساییلیر. آشیق درویشین گؤزل، ایستی و صمیمی سه سینه گؤره آشیق فرهادین شاگیردی اولموشدور. درویش چالان ساز سه سی جانلارا كئچیب و گؤزل سه سیله اونودولموش  اثرلره جان باغیشلاییردی. بو اونودولماز اوستاد 1372 ـ نجی ایلین قویروق دوغان(مورداد) آیینین دوققوزوندا، گؤزلرین دونیایا یوموب،اؤز دوغوم یئری اولان «كوردلر» كندینده تورپاغا تاپشیریلدی. آشیغین تشییع-ی جنازه سینده اینه سالماغا یئر یوخویموش و بو اونون خالق ایچینده نه قدر سئویملی اولدوغونو گؤسته ریردی.

آشیق درویش یاشام بویو (همیشه لیك) آذربایجانین سنتی موسیقی سینی سئورلرین اوره یینده قالاجاقدیر و بو سه س اورمیه اوچون قالارگی بیر سه س اولوبدور. رحمتلیك درویش ایرانین بوتون میللی موسیقی فئستیواللارینا قاتیلب و یوكسك یئرلره ال تاپیب،اؤدول لر قازانیب دیر. او نئچه ایللرده اورمیه رادیو، تلویزیونویلادا ایش بیرلیگی آپاریبدیر. او ده یه رلی اوستاد چوخلو شاگیردلرده موسیقی دونیامیزا تربیه ائدیب دیر، اونلاردان، آشیق اسمعلی (اورمیه – اونون بیرینجی شاگیردی)، آشیق صبور شریفی (اورمیه)، آشیق عبدالله اشرفی (قورد تپه)، آشیق ذكریا ملكی(قولونجو)، آشیق رضا پوینده (سولدوز) و ...آد آپارماق اولار.

آشیق درویش، متین، ویقارلی و عاریف بیر كیشی ایدی، دئمك اولار او خصلت ایله صنعت ده، اصیل و نمونه بیر آشیق و اوزان دیر. رحمتلیك درویش آشیق صنعتینه اؤزونه مخصوص اولان نئچه هاوا یادیگار قویوب. اونلاردان «شكر یازی هاواسی» و «غربتی هاواسی»- نی آد آپارماق اولار. بو هاوالار ایندیده اورمو آشیق لارینین آراسیندا چالینماقدادیر.

سونوندا دئمه لییم بئله نچی اینسانلاریمیزا سایغی گؤسته رمه لییك و اونون شانینده اولان بیر مزارلیق تیكیب هئچ اولماسا آدینا بیر خییاوان یارادیب هئیكلین پاركلارا قویمالییق.

منه یاردیم ائدن، «شكاری» و «یاری» جینابلارینداندا تشككور ائدیرم و اونلارا جان ساغلیغی آرزیلاییرام.

یازیب، حاضیرلایان : حسین واحدی

گؤزل اورمو (اورمیه)

اورمو دئینده یام- یاشیل باغلار گؤز اؤنونده سیرالانیرلار، گؤزللیك لر گؤسته ریشه چیخیرلار، اورمو آدی گلنده دوزلو اورمو گؤلو آنی لارا گلیر، گونشین دوغماسی و یایدا اوزمك. اورمودان سؤز آچاندا آذربایجان یئنی بیر جان تاپیر، چون كاظیم خان لار اونون آرخاسیندا دایانیب لار، حئیدرخان لار ایسه دؤرد نال آت چاپیرلار، یاغی لار اوتانیب قاچیرلار، اورمو آدی دیلده سسلننده باكری لر اؤنه چیخیرلار، دوشمن لر ایسه باجادان یوخ اولورلار، اورمو آدی، صفی الدین اورموی نی یوخلاییر و آشیق فرهادلار سازلاری ایله گؤزل ماهنی لار چالیب اوخویورلار، اوخومالاریندا كور اوغلولاری چنلی بئلده آذربایجان اوغروندا دوشمن اؤنونده ساواشا چاغیریرلار، اورمو بو اولو آدی خاطیرلایاندا، بوتون آذربایجان دینجه لیر، هامی اورمویا گؤوه نیر، اورمو آدی شیرین تورك دیلینی و او دیلده دئییلن لای- لای لاری قولاق لارا اوخودور و اورمو هله یاشاییر، یاشادیر و آذربایجانا جان وئریب یاشادیر..

معرفی مسجد جامع اورمیه

مسجد جامع یكی از آثار كهن و قدیمی شهر تاریخی اورمیه است و در خیابان اقبال قرار دارد. این مسجد در میان بازار قدیمی شهر واقع شده و یكی از اركان اصلی بافت قدیمی شهر است. برخی از محققین معتقدند این بنا ابتدا آتشكده بود و بعد از تسلط مسلمین ویران شد و سپس در قرن هفتم هـ . ق بر روی آن مسجدی ساخته شد. به اعتقاد این گروه از محققین سبك تزیینات، گچ بری ها، ستون بندی ها و طاق های مسجد عیناً شبیه به سبك معماری سلجوقیان است.

این مسجد دارای آثاری از دوره های مختلف است:

شبستان گنبددار قدیمی: هسته اولیه بنا را این مجموعه تشكیل می دهد و حاوی كلیه مشخصات معماری اسلامی است. به احتمال قریب به یقین این بخش مربوط به دوره سلجوقیان (قرن ششم هـ.ق) به بعد است. محراب مسجد با گچ بری نفیس در این قسمت قرار دارد و در تاریخ 676هـ.ق- در زمان حكومت ایلخانان- به بهترین نحو ساخته شده است.

چهل ستون متصل به شبستان گنبددار: زمان ساخت آن جدیدتر از شبستان اولی به نظر می رسد و در خاك برداری از كف آن مقداری اشیای متعلق به دوره ایلخانان به دست آمده است. این چهل ستون به خاطر صدمات وارد ه چندین بار مرمت شده است.

حجره های قدیمی اطراف صحن مسجد: این حجره ها مربوط به اوایل دوره زندیه است. براساس سنگ نوشته موجود زمان احداث آن 1184 هـ.ق است.

بخش نوساز اطراف صحن: این مجموعه به جای بافت قدیمی ساخته شده و بیشتر مربوط به دو دهه اخیراست.

مصالح به كار رفته در اجزای مختلف ساختمان مسجد نیز متفاوت است. شبستان گنبددار و چهل ستون با دو نوع مصالح- قسمت تحتانی و قسمت های بالایی آن از آجر- ساخته شده است.

 از مهم ترین عوامل تزیینی مسجد كتیبه های كوفی دور گنبد و گچ بری محراب آن است.

منبع: میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی
----------------------------------------------------

عكس: حسین واحدی